Trái cây Việt Nam dần tiếp cận thị trường khó tính
Trung Quốc là thị trường xuất khẩu tiềm năng của nhiều mặt hàng nông sản Việt Nam. Tuy nhiên để tận dụng tiềm năng đó, đòi hỏi doanh nghiệp Việt phải nâng cao chất lượng cũng như thay đổi phương thức xuất khẩu.
Thị trường Trung Quốc luôn chiếm tỷ trọng cao trong xuất khẩu rau quả nước ta: Từ 218,1 triệu USD năm 2012 lên 302,6 triệu USD (28% năm 2013; 30% năm 2014; 65% năm 2015; 70,8% năm 2016; 75,7% năm 2017; 73,1% năm 2018). Thị trường dẫn đầu về nhập khẩu trái cây của Việt Nam với 2,53 tỷ USD, tăng 4,3% so với năm 2017, chiếm 81,03% giá trị xuất khẩu trái cây.
Chính vì thế, Trung Quốc đang là thị trường xuất khẩu chính của nông sản Việt Nam nhưng ngày nay không còn là thị trường “dễ tính”, Trung Quốc đang ngày càng siết chặt thương mại nông sản theo hình thức trao đổi biên mậu và nâng cao hàng rào về Kiểm dịch thực vật, quy định ngày càng khắt khe hơn đối với nông sản nhập khẩu.
Chuyên gia Kiểm dịch thực vật đang điều tra, giám sát dịch hại trên măng cụt tại xã Vĩnh Hòa, huyện Chợ Lách. |
Chính vì thế, ngày 1/1/2019, Cục Giám sát kiểm dịch động thực vật thuộc Tổng cục Hải quan Trung Quốc sẽ chính thức áp dụng tiêu chuẩn quản lý chất lượng và nguồn gốc hàng hóa nông sản xuất khẩu từ Việt Nam sang Trung Quốc.
Từ năm 2018, Trung Quốc yêu cầu áp dụng truy xuất nguồn gốc đối với sản phẩm nhập khẩu, cụ thể trên bao bì phải có mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói. Để đáp ứng yêu cầu trên, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về việc cung cấp thông tin vùng trồng và cơ sở đóng gói quả tươi xuất khẩu để tổng hợp gửi cho phía Trung Quốc và đã được chấp nhận trên 1.200 mã số vùng trồng và 1.141 mã số cơ sở đóng gói đối với 08 loại quả tươi xuất khẩu sang Trung Quốc đó là Chôm chôm, Nhãn, Xoài, Mít, Chuối, Vải, Thanh long, Dưa hấu. Trong đó, Bến Tre có 5 loại trái cây: Chôm chôm, Nhãn, Xoài, Mít, Chuối xuất khẩu chính ngạch. Đồng thời, Bến Tre đã được cấp 07 mã số vùng trồng và 29 cơ sở đóng gói và tiếp tục cập nhật theo yêu cầu của các địa phương. Để cấp mã số trên, các địa phương nộp thông tin theo phụ lục của công văn 3906/BNN-BVTV ngày 23/5/2018 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về việc cung cấp thông tin vùng trồng và cơ sở đóng gói quả tươi xuất khẩu.
Trái cây nước ta đã và đang gia tăng xuất khẩu cả về lượng và giá trị đến nhiều thị trường, đặc biệt là thị trường khó tính, giá bán cao. Do đó, các quốc gia đang có xu hướng ngày càng nâng cao hàng rào kỹ thuật về kiểm dịch thực vật và an toàn thực phẩm do vậy, công tác mở cửa thị trường sẽ ngày càng khó khăn. Đồng thời, việc mở cửa thị trường đòi hỏi đầu tư nhiều thời gian và công sức, tuy nhiên nếu không đáp ứng các yêu cầu nhập khẩu thì nguy cơ đánh mất thị trường rất cao.
Dự kiến xuất khẩu rau quả nói chung và trái cây nói riêng trong năm 2019 sẽ gặp rất nhiều thách thức vì thị trường lớn nhất của trái cây Việt Nam là Trung Quốc áp dụng các chính sách thắt chặt nhập khẩu tiểu ngạch, đẩy mạnh chính sách, yêu cầu về truy xuất nguồn gốc sản phẩm, cấp giấy phép nhập khẩu, chứng thư xuất khẩu, thanh kiểm tra chất lượng tại nước xuất khẩu,… sẽ vừa là thách thức, vừa là cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam.
Muốn xuất khẩu chính ngạch vào thị trường Trung Quốc, doanh nghiệp cần thực hiện quản lý chất lượng; nắm bắt thông tin về nhu cầu và quy định thị trường đặc biệt khu vực xuất khẩu biên giới… Song song đó, khi xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc, doanh nghiệp cần lưu ý tất cả thủ tục đăng ký thực hiện cho sản phẩm xuất khẩu và cả bao bì sản phẩm…
Từ năm 2019, các doanh nghiệp, cơ sở để dễ dàng xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Trung Quốc thì cần khai báo thông tin tại các Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ở địa phương để tổng hợp gửi về Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Bến Tre lập danh sách gửi cho Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn để đăng ký mã số cơ sở đóng gói và mã số vùng trồng (theo công văn 3906/BNN-BVTV ngày 23/5/2018 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về việc cung cấp thông tin vùng trồng và cơ sở đóng gói quả tươi xuất khẩu).
Bên cạnh đó, tình hình cây ăn quả đang được Chính phủ quan tâm và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tích cực đàm phán với Trung Quốc để mở rộng thị trường xuất khẩu, gồm có 08 loại cây ăn quả: Sầu riêng, Bưởi, Chanh leo, Bơ, Mãng cầu (Na), Mận, Dừa, Măng cụt.
Tuy nhiên, đầu năm 2019, Trung Quốc đã ưu tiên chọn Măng cụt để đàm phán trước. Tỉnh Bến Tre và Bình Dương được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp hỗ trợ xây dựng mã số vùng Măng cụt. Cụ thể, ngày 7-8/5/2019, đoàn chuyên gia Kiểm dịch thực vật của Trung Quốc đã sang huyện Chợ Lách, tỉnh Bến Tre kiểm tra, giám sát dịch hại trên Măng cụt. Do đó, đây chính là cơ hội và thách thức cho sự phát triển trái cây chủ lực của tỉnh Bến Tre.