Phòng trừ rầy phấn trắng và bệnh thán thư gây hại trên bưởi Da xanh
Hiện nay, trên một số vườn bưởi Da xanh đang bị rầy phấn trắng phát triển với mật số cao và bệnh thán thư gây hại mạnh, làm cây sinh trưởng kém, nhất là trên những vườn bưởi giai đoạn mang trái, ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng trái.
Rầy phấn trắng có tên khoa học Aleurodicus dispersus, thuộc họ Aleyrodidae. Rầy trưởng thành có kích thước nhỏ, dài khoảng 1,5-2mm, có hai cặp cánh trắng, râu đầu ngắn. Rầy non có những tua trắng phủ đầy cơ thể. Rầy phấn trắng đẻ trứng ở mặt dưới lá, rãi rác thành vòng tròn hình xoắn ốc và được che phủ bởi những lông sáp trắng mịn, mỗi vòng xoắn có khoảng 15 đến 25 trứng. Trứng dài khoảng 0,5mm. Sau khi đẻ khoảng một tuần lễ thì trứng nở ra ấu trùng (rầy non). Giai đoạn ấu trùng có 4 tuổi và kéo dài khoảng 1 tháng. Ấu trùng tiết ra những sợi sáp trắng phủ đầy xung quanh cơ thể, các tua sáp này đã ấu trùng đều tập trung ở mặt dưới lá chích hút nhựa cây. Chúng gây hại trên chồi non, hoa và cả trái non, làm cho chồi non bị vàng, quăn queo, hoa, trái non kém phát triển hoặc có thể bị rụng. Các vườn bưởi Da xanh thường xuyên ra chồi và trái non là nguồn thức ăn liên tục trong vùng, thuận lợi cho rầy phấn trắng nhân nhanh mật số. Đồng thời, thời tiết nắng mưa xen kẻ là điều kiện tốt cho rầy phát triển. Nếu rầy hiện diện mật số cao sẽ ảnh hưởng đến năng suất và phẩm chất của trái bưởi.
Rầy phấn trắng gây hại trên lá. |
Nấm Aschersonia ký sinh rầy phấn trắng(trước). |
Nấm Aschersonia ký sinh rầy phấn trắng (sau). |
Ngoài ra, chất thải của rầy phấn trắng chứa chất ngọt là môi trường thuận lợi cho nấm bồ hóng phát triển làm giảm quang hợp của lá, từ đó ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng và phát triển của cây. Rầy phấn trắng có nhiều loài thiên địch như ong ký sinh, ruồi ăn thịt, bọ cánh lưới,… nhưng phổ biến nhất là loài nấm Aschersonia (nấm cam) ký sinh rầy phấn trắng, trên những vườn có rầy phấn trắng gây hại nông dân sẽ dễ dàng tìm thấy rất nhiều nấm ký sinh màu trắng sau chuyển sang màu cam bám nhiều mặt dưới của lá, nhưng nông dân thường lo sợ cho là đối tượng dịch hại nên phun thuốc để diệt trừ, đây là điều đáng tiếc vì nguồn nấm Aschersonia cần được bảo tồn trong vườn là rất tốt. Để phòng trừ rầy phấn trắng áp dụng một số biện pháp sau đây:
-Tỉa những cành bị sâu bệnh, cành tược vượt nằm khuất trong tán lá, cành già không có khả năng cho trái để vườn được thông thoáng.
- Thường xuyên dọn sạch cỏ, lá cây mục xung quanh gốc để không có nơi trú ngụ của kiến hôi sống cộng sinh với rầy phấn trắng. Dùng máy bơm nước có áp lực mạnh phun vào chỗ có nhiều rầy đeo bám sẽ có tác dụng rửa trôi rầy và rửa được chất ngọt do rầy tiết ra hạn chế rất tốt nấm bồ hống phát triển.
- Kiểm tra vườn thường xuyên để phát hiện và phun thuốc diệt trừ rầy kịp thời (nhất là giai đoạn cây đang có đọt non và trái non) bằng Dầu khoáng hoặc các nhóm thuốc có hoạt chất Abamectin (Vibamec 1.8EC, Nouvo 3.6EC,…), Pymetrozin (Chess 50WG, Gepa 50WG,…), Thiamethoxam (Actara 25WG,..).
Ngoài rầy phấn trắng gây hại, hiện trên các vườn bưởi đang nhiễm bệnh thán thư phổ biến. Bệnh do nấm Colletotrichum sp.gây ra, nấm bệnh gây hại trên lá, hoa và cả trên trái. Vết bệnh bắt đầu từ rìa lá hay chót lá lan dần vào trong phiến lá, vết bệnh dạng tròn hay bất định. Vết bệnh tạo thành những mãng cháy màu nâu đỏ, trên đó có những đường gợn sóng màu nâu thẫm, đặc trưng là những vòng đồng tâm, trên vết bệnh và có những hạt nhỏ màu đen li ti là các ổ bào tử. Giữa vết bệnh và phần xanh còn lại của lá có đường ranh giới rõ rệt màu nâu. Bệnh thường phát sinh trên lá già và lá bánh tẻ. Bệnh nặng cháy toàn bộ lá và rụng sớm, cây kém phát triển, nhất là khi cây còn nhỏ. Nấm tồn tại trên lá bệnh ở dạng sợi và bào tử. Bệnh gây hại quanh năm nhưng thường nặng trong mùa mưa, nhất là những ngày mưa bão có ẩm độ không khí cao. Vườn trồng dày, thiếu chăm sóc cũng là điều kiện thuận lợi cho bệnh phát triển.
Triệu chứng bệnh thán thư trên lá. |
Triệu chứng bệnh thán thư trên trái. |
Biện pháp phòng trừ:
- Hàng năm nên tỉa cành tạo thông thoáng vườn cây.
- Vườn bưởi cần có hệ thống thoát nước tốt trong mùa mưa.
- Bón phân cân đối NPK, tránh bón thừa đạm.
- Tăng cường bón phân chuồng hoai mục, kết hợp sử dụng chế phẩm sinh học Trichoderma để hạn chế bệnh phát triển.
- Phát hiện bệnh mới chớm phun các lọai thuốc hóa học. Sử dụng một số thuốc trừ bệnh thán thư như Antracol 70WP, Amistar 250SC, Manozeb 80WP,... hoặc các thuốc gốc Đồng.
Chú ý: Nếu bệnh xuất hiện vào giai đoạn trái lớn, khi phun thuốc nên đảm bảo đúng thời gian cách ly để tránh dư lượng thuốc bảo vệ thực vật tồn trong trái sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng.