Ứng dụng và quản lý an toàn bức xạ tại tỉnh

Ngày đăng: 14-07-2024 | Chuyên mục: Hoạt động Khoa học và Công nghệ | Tác giả: Đặng Văn Cử-Sở Khoa học và Công nghệ

Ngày 13/6/2024, Ủy ban nhân dân tỉnh Bến Tre phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ phối hợp tổ chức Hội thảo phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử (NLNT) phục vụ phát triển kinh tế -xã hội Vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Theo đó, năng lượng nguyên tử ngày càng được ứng dụng rộng rãi ở các lĩnh vực: điện hạt nhân, sản xuất đồng vị phóng xạ phục vụ y tế, công nghiệp, nông nghiệp, giao thông vận tải, hàng không vũ trụ, chế biến thực phẩm... Trong một số lĩnh vực kinh tế, xã hội, NLNT đã chứng tỏ vai trò, vị trí đặc biệt quan trọng. Hội thảo được vinh dự đón tiếp Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Trần Hồng Thái, Quyền Bí thư Tỉnh ủy - Chủ tịch HĐND tỉnh Hồ Thị Hoàng Yến, Phó Bí thư Tỉnh ủy - Chủ tịch UBND tỉnh Trần Ngọc Tam đến dự và chủ trì Hội thảo.

Chủ trì hội thảo.

Tính đến tháng 4/2024, toàn thế giới có 436 lò phản ứng hạt nhân tại 32 quốc gia phục vụ nhà máy sản xuất điện hạt nhân, nhiều nhất là các nước Mỹ (93 lò), Pháp (56 lò), Trung Quốc (55 lò), Nga (37 lò), Nhật (33 lò). Năng lượng hạt nhân cung cấp 10% điện năng trên thế giới với tổng công suất đạt trên 371 GWh. Có 57 lò phản ứng đang xây dựng, trong đó Trung Quốc 21 lò, nhiều nước đang có kế hoạch xây dựng thêm nhiều lò phản ứng hạt nhân mới (Nga 25 lò, Trung Quốc 45 lò). Khoảng 220 lò phản ứng hạt nhân phục vụ nghiên cứu, đào tạo và sản xuất đồng vị phóng xạ đang hoạt động tại hơn 50 quốc gia; nhiều lò nghiên cứu khác cũng đang được xây dựng. Ngoài ra, hơn 160 tàu biển, chủ yếu là tàu ngầm, được vận hành bởi khoảng 200 lò phản ứng hạt nhân.

Việt Nam, có duy nhất 01 lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu tại Đà Lạt, NLNT đã ứng dụng sâu rộng phục vụ phát triển kinh tế, xã hội. Hiện cả nước có 41 cơ sở y học hạt nhân, trong đó 37 cơ sở có thiết bị xạ hình, có 9 cơ sở chiếu xạ với 12 thiết bị chiếu xạ quy mô công nghiệp được trang bị. Ứng dụng công nghệ y học hạt nhân phát triển nhanh chóng, đứng thứ 3 các nước khu vực Đông Nam Á. Nhiều chủng loại đồng vị và dược chất phóng xạ sản xuất trong nước từ lò phản ứng Đà Lạt đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu khám, chữa bệnh của người dân. Hiện nay, lượng dược chất và đồng vị phóng xạ sản xuất trong nước khoảng 800Ci/năm đáp ứng trên 50% nhu cầu chẩn đoán và điều trị, còn lại là nhập khẩu. 80 giống cây trồng đột biến, đa số sử dụng bức xạ gamma gồm 55 giống lúa, 15 giống đậu tương, 3 giống hoa, 2 giống ngô… đưa Việt Nam vào top 8 nước đứng đầu thế giới về chọn tạo giống đột biến, góp phần đảm bảo an ninh lương thực, phát triển nông nghiệp bền vững. Hiện cả nước có 1.850 cơ sở đang hoạt động trong lĩnh vực bức xạ.

Trên địa bàn tỉnh Bến Tre, NLNT bước đầu được ứng dụng trong các lĩnh vực truyền thống như y tế, sản xuất công nghiệp: hiện Bến Tre có 65 cơ sở y tế sử dụng thiết bị X-quang chẩn đoán với 110 thiết bị bức xạ phục vụ chẩn đoán trong y tế; 04 cơ sở có sử dụng nguồn phóng xạ và 01 cơ sở sử dụng máy phát tia X, trong đó có 01 cơ sở thiết bị đang được vận hành trên địa bàn ngoài tỉnh; có 13 thiết bị bức xạ ứng dụng trong công nghiệp nhằm xác định độ dày và trọng lượng giấy phục vụ sản xuất bao bì; trong hoạt động sản xuất dày da đã sử dụng NLNT để đo độ dày lớp vật liệu bao phủ trên bề mặt lớp da; trong ngành công nghiệp bia rượu sử dụng NLNT định lượng dung tích chất lỏng; đối với lĩnh vực giao thông vận tải đang ứng dụng NLNT để đo ẩm độ và độ nén chặt của công trình xây dựng; dùng để soi kiểm tra tạp chất trong thực phẩm đối với hoạt động sản xuất thực phẩm trên địa bàn,...

Hoat động quản lý chung về ANBX tại địa phương bước đầu đã tạo lập, cập nhật, lưu trữ, quản lý, sử dụng, khác thác và phát triển hệ thống cơ sở dữ liệu về ANBX trên địa bàn; tiến hành các hoạt động quan trắc phóng xạ môi trường; định kỳ tổ chức đào tạo, tập huấn, thông tin tuyên truyền về công tác đảm bảo ATBX, an ninh nguồn phóng xạ; công tác phối hợp giữa các cơ quan có liên quan đều được thực hiện khá chặt chẽ. Công tác cấp Giấy phép tiến hành công việc bức xạ, chứng chỉ nhân viên bức xạ đều được thực hiện đồng bộ và toàn trình trên Cổng cung cấp dịch công trực tuyến của tỉnh liên thông với Cổng cung cấp dịch vụ công của Quốc gia; việc tiếp nhận, hướng dẫn, xử lý và trả kết quả hồ sơ khai báo, cấp Giấy phép tiến hành công việc bức xạ cho các cơ sở bức xạ đạt gần 100%. Trong 6 tháng đầu năm 2024, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Bến Tre đã tiến hành thẩm định và cấp mới 05, gia hạn 06 và sửa đổi 03 Giấy phép sử dụng an toàn thiết bị bức xạ; cấp 08 chứng chỉ nhân viên bức xạ và tiếp nhận 01 khai báo thiết bị X-quang.

Đại biểu các bộ ngành ương tham dự hội thảo.

Hội thảo tại Bên Tre lần này đã cập nhật thông tin về các kết quả về ứng dụng bức xạ và đồng vị phóng xạ trong các lĩnh vực trong đời sống xã hội, đồng thời tạo ra một diễn đàn trao đổi, thảo luận giữa các nhà hoạch định chính sách, các chuyên gia, đại diện các cơ sở nghiên cứu, ứng dụng, triển khai, các doanh nghiệp,... về định hướng xây dựng Quy hoạch phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Cũng tại hội thảo, các chuyên gia, cơ quan quản lý đã tập trung đánh giá các kết quả trong công tác nghiên cứu và ứng dụng năng lượng nguyên tử, nhận diện các khó khăn, thách thức và đề xuất nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm nhằm tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, phát huy tiềm năng của ứng dụng năng lượng nguyên tử phục vụ trực tiếp và hiệu quả cho phát triển kinh tế - xã hội, góp phần thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững của đất nước.