Công nghệ an ninh mạng
Trong thời đại cách mạng công nghiệp 4.0, sự phát triển mạnh mẽ của khoa học và công nghệ đã tạo ra thời cơ mới để nước ta đẩy nhanh tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Tuy nhiên, việc ứng dụng công nghệ thông tin cũng tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ đối với an toàn, an ninh thông tin mạng.
Trong năm 2025, nước ta có nhiều sự kiện kỷ niệm lớn như Kỷ niệm 95 năm ngày thành lập Đảng (3/2/1930-3/2/2025); 135 năm ngày sinh của Bác Hồ kính yêu (19/5/1890-19/5/2025); 80 năm ngày truyền thống Công an nhân dân Việt Nam (19/8/1945-19/8/2025) và 20 năm Ngày hội Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc (19/8/2005-19/8/2025); Kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975-30/4/2025); 80 năm Ngày thành lập nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa, nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945-2/9/2025). Đây chính là thời điểm các thế lực thù địch lợi dụng nhằm tấn công các hệ thống thông tin quan trọng và đưa ra luận điệu xuyên tạc, chống phá chính sách của Đảng và Nhà nước trên không gian mạng. Vì thế, việc đầu tư và chú trọng vào công nghệ an ninh mạng là một trong những nhiệm vụ quan trọng cấp thiết hiện nay.
Công nghệ An ninh mạng bao gồm các phương pháp, công cụ, kỹ thuật và quy trình được sử dụng để bảo vệ hệ thống máy tính, mạng và dữ liệu khỏi các mối đe dọa, tấn công, truy cập trái phép hoặc hư hỏng và các hình thức tấn công khác. Dưới đây là các thành phần chính của công nghệ an ninh mạng:
Tường lửa (Firewall): Là một hệ thống an ninh mạng được thiết kế để ngăn chặn và kiểm soát lưu lượng truy cập vào và ra khỏi một mạng máy tính. Tường lửa hoạt động như một bộ lọc giữa mạng nội bộ và mạng bên ngoài, quyết định cho phép hoặc từ chối các gói dữ liệu dựa trên các quy tắc bảo mật đã được thiết lập. Tường lửa phân tích và kiểm soát lưu lượng truy cập mạng, ngăn chặn các cuộc tấn công từ bên ngoài và bảo vệ mạng nội bộ khỏi truy cập trái phép, ngăn chặn các trang web hoặc dịch vụ không mong muốn, ghi lại và báo cáo các hoạt động mạng, giúp quản trị viên theo dõi và phân tích các mối đe dọa tiềm tàng. Các loại tường lửa gồm tường lửa phần cứng (Hardware Firewall) là các thiết bị vật lý được đặt giữa mạng nội bộ và mạng bên ngoài. Tường lửa phần mềm (Software Firewall) là các chương trình được cài đặt trên máy tính cá nhân hoặc máy chủ để bảo vệ thiết bị khỏi các mối đe dọa. Tường lửa dựa trên ứng dụng (Application Firewall) để kiểm tra và lọc lưu lượng truy cập ở cấp độ ứng dụng, ngăn chặn các cuộc tấn công cụ thể vào các ứng dụng hoặc dịch vụ. Tường lửa thế hệ mới (Next-Generation Firewall-NGFW) là sự kết hợp các tính năng của tường lửa truyền thống với các công nghệ hiện đại như phát hiện và ngăn chặn xâm nhập (IDS/IPS), kiểm soát ứng dụng và lọc phần mềm độc hại. Tường lửa là một phần quan trọng của an ninh mạng, giúp bảo vệ hệ thống và dữ liệu khỏi các mối đe dọa và tấn công mạng.
Mã hóa (Encryption): Là quá trình biến đổi thông tin từ dạng dễ đọc thành một dạng mã hoá để chỉ những người có quyền truy cập hoặc có chìa khóa giải mã mới có thể đọc được. Mục đích của mã hóa là bảo vệ tính riêng tư và bảo mật của thông tin khi nó được truyền tải hoặc lưu trữ. Kỹ thuật mã hóa dữ liệu để ngăn chặn truy cập trái phép và bảo vệ thông tin nhạy cảm.
Phát hiện xâm nhập (IDS-Intrusion Detection System): Là quá trình giám sát và phân tích các hoạt động trong hệ thống mạng và máy tính nhằm phát hiện các hành vi bất thường hoặc có dấu hiệu tấn công. Hệ thống phát hiện xâm nhập là một công cụ hoặc phần mềm được sử dụng cho mục đích phát hiện xâm nhập. Lợi ích của phát hiện xâm nhập là giúp phát hiện và ngăn chặn các cuộc tấn công trước khi chúng gây ra thiệt hại nghiêm trọng; cải thiện khả năng phát hiện và phản ứng với các mối đe dọa an ninh mạng; giúp xác định các điểm yếu trong hệ thống và đưa ra biện pháp khắc phục; đảm bảo rằng hệ thống tuân thủ các quy định và tiêu chuẩn an ninh.
 |
|
An ninh mạng trong thời đại công nghệ số. Ảnh: lib.agu.edu.vn. |
Phòng ngừa xâm nhập (IPS-Intrusion Prevention System): Là quá trình ngăn chặn các hành vi tấn công và xâm nhập vào hệ thống mạng hoặc máy tính trước khi chúng gây ra thiệt hại. Hệ thống phòng ngừa xâm nhập là một công cụ hoặc phần mềm được thiết kế để thực hiện chức năng này. Lợi ích của hệ thống phòng ngừa xâm nhập là ngăn chặn các tấn công ngay khi chúng xảy ra, giảm thiểu thiệt hại tiềm tàng; cải thiện khả năng bảo vệ hệ thống và dữ liệu khỏi các mối đe dọa an ninh mạng; giúp phát hiện và ngăn chặn các mối đe dọa mới nhất, giảm thiểu nguy cơ bị tấn công, đảm bảo hệ thống tuân thủ các quy định và tiêu chuẩn an ninh mạng.
Xác thực (Authentication) và Kiểm soát truy cập (Access Control): Là quá trình xác minh danh tính, quản lý quyền truy cập của người dùng hoặc hệ thống trước khi cho phép truy cập vào các tài nguyên, đảm bảo rằng chỉ những người dùng có quyền mới có thể truy cập vào hệ thống và dữ liệu. Các phương pháp xác thực phổ biến như Mật khẩu (Password), đây là phương pháp phổ biến nhất nhưng cũng dễ bị tấn công nếu mật khẩu không đủ mạnh; xác thực hai yếu tố sử dụng hai phương pháp xác thực là mật khẩu kết hợp với mã OTP gửi qua điện thoại hoặc email; xác thực đa yếu tố sử dụng nhiều yếu tố xác thực khác nhau gồm mật khẩu, thẻ mã, mã OTP, dấu vân tay, nhận diện khuôn mặt; xác thực sinh trắc học sử dụng các đặc điểm sinh học như dấu vân tay, nhận diện khuôn mặt, hoặc quét mống mắt để xác thực; xác thực chứng chỉ số sử dụng các chứng chỉ số để xác thực danh tính của hệ thống hoặc người dùng; ngoài ra kiểm soát truy cập còn dựa trên vai trò, dựa trên thuộc tính, dựa theo danh sách, dựa trên ngữ cảnh. Lợi ích của xác thực và kiểm soát truy cập là để đảm bảo rằng chỉ những người dùng được ủy quyền mới có thể truy cập vào dữ liệu và tài nguyên nhạy cảm; bảo vệ hệ thống khỏi các cuộc tấn công và xâm nhập từ bên ngoài; quản lý quyền truy cập dễ dàng hơn và tuân thủ các quy định về bảo mật thông tin; giảm thiểu nguy cơ rò rỉ thông tin và các vi phạm bảo mật; xác thực và kiểm soát truy cập là nền tảng của một hệ thống bảo mật mạnh mẽ, đảm bảo rằng chỉ những người dùng đúng đắn mới có thể truy cập vào các tài nguyên quan trọng.
Bảo vệ dữ liệu (Data Protection): Là quá trình và các biện pháp được thực hiện để bảo vệ thông tin và dữ liệu quan trọng khỏi các mối đe dọa như truy cập trái phép, mất mát, hư hỏng và các hành vi tấn công khác. Sử dụng các kỹ thuật mã hóa để biến đổi dữ liệu thành dạng không thể đọc được nếu không có chìa khóa giải mã. Mục tiêu của bảo vệ dữ liệu là đảm bảo tính riêng tư, toàn vẹn và sẵn sàng của dữ liệu. Đảm bảo rằng chỉ những người dùng hợp pháp mới có thể truy cập vào dữ liệu, dữ liệu không bị thay đổi, chỉnh sửa hoặc xóa bỏ trái phép, dữ liệu luôn sẵn sàng cho người dùng hợp pháp khi cần thiết. Thực hiện sao lưu dữ liệu định kỳ để đảm bảo rằng dữ liệu có thể được phục hồi trong trường hợp mất mát hoặc hư hỏng. Bảo vệ dữ liệu là một phần quan trọng của an ninh mạng và bảo mật thông tin trong thế giới số hiện đại.
Quản lý rủi ro (Risk Management): Là quá trình xác định, đánh giá và kiểm soát các mối đe dọa tiềm ẩn đối với hệ thống và dữ liệu, nhằm bảo vệ tính bảo mật, toàn vẹn và sẵn sàng của thông tin. Xác định các mối đe dọa và lỗ hổng trong hệ thống mạng và dữ liệu bao gồm tấn công mạng, phần mềm độc hại, truy cập trái phép, lỗi hệ thống và lỗ hổng bảo mật. Sử dụng các phương pháp định lượng và định tính để đánh giá mức độ nghiêm trọng của các rủi ro. Lập kế hoạch và triển khai các biện pháp để giảm thiểu hoặc loại bỏ các rủi ro bao gồm cài đặt tường lửa, mã hóa dữ liệu, xác thực đa yếu tố và cập nhật phần mềm bảo mật. Sao lưu dữ liệu định kỳ và kế hoạch phục hồi dữ liệu khi có sự cố. Đào tạo nhân viên về các mối đe dọa an ninh mạng và cách bảo vệ thông tin. Quản lý rủi ro an ninh mạng là một phần quan trọng của chiến lược bảo mật tổng thể, giúp bảo vệ hệ thống và dữ liệu khỏi các mối đe dọa và tấn công mạng.
Phần mềm diệt virus và malware (Antivirus and Anti-malware Software): Là các chương trình được thiết kế để phát hiện, ngăn chặn và loại bỏ các phần mềm độc hại. Các phần mềm diệt virus và malware phổ biến như Norton AntiVirus, McAfee Total Protection, Kaspersky Anti-Virus, Bitdefender Antivirus, Avast Free Antivirus. Chức năng chính là quét và phát hiện các phần mềm độc hại trong hệ thống máy tính, ổ cứng và các thiết bị lưu trữ khác. Ngăn chặn các phần mềm độc hại trước khi chúng có thể gây ra thiệt hại cho hệ thống. Loại bỏ hoặc cách ly các phần mềm độc hại đã bị phát hiện để ngăn chặn chúng gây hại thêm. Thường xuyên cập nhật cơ sở dữ liệu về các mối đe dọa mới nhất để đảm bảo khả năng phát hiện và ngăn chặn các mối đe dọa mới. Lợi ích của phần mềm diệt virus và malware là ngăn chặn và loại bỏ các mối đe dọa, bảo vệ dữ liệu và hệ thống khỏi các cuộc tấn công, giúp duy trì hiệu suất hoạt động của hệ thống bằng cách loại bỏ các phần mềm độc hại, ngăn chặn các phần mềm gián điệp (spyware) theo dõi và đánh cắp thông tin cá nhân, bảo vệ người dùng khỏi các mối đe dọa từ internet, như các trang web độc hại và các cuộc tấn công lừa đảo.
Bảo mật đám mây (Cloud Security): Các dịch vụ lưu trữ, xử lý và quản lý dữ liệu thông qua Internet, thay vì dựa vào các hệ thống máy chủ cục bộ hoặc máy tính cá nhân nay đã được thực hiện trên đám mây. Đám mây đã trở thành một phần không thể thiếu của hạ tầng công nghệ hiện đại, mang lại sự tiện ích và hiệu quả cho các doanh nghiệp và cá nhân. Bảo mật đám mây là các biện pháp và công nghệ được sử dụng để bảo vệ dữ liệu, ứng dụng và cơ sở hạ tầng của một tổ chức hoặc cá nhân khi sử dụng dịch vụ đám mây. Bảo mật đám mây đảm bảo rằng dữ liệu và ứng dụng trên đám mây được bảo vệ khỏi các mối đe dọa và truy cập trái phép.
Đào tạo và nâng cao nhận thức (Training and Awareness): Là một phần quan trọng trong chiến lược bảo mật của bất kỳ tổ chức nào. Đây là quá trình giáo dục và hướng dẫn nhân viên, người dùng về các mối đe dọa an ninh mạng, các biện pháp phòng ngừa và cách phản ứng khi gặp các sự cố bảo mật. Lợi ích của đào tạo và nâng cao nhận thức là Nhân viên được đào tạo sẽ có khả năng nhận diện và phòng ngừa các mối đe dọa, giảm nguy cơ xảy ra sự cố bảo mật. Kiến thức và kỹ năng của nhân viên đóng góp vào việc xây dựng một môi trường bảo mật mạnh mẽ và an toàn hơn. Nhân viên sẽ ý thức hơn về vai trò và trách nhiệm của mình trong việc bảo vệ thông tin và tài sản của tổ chức. Đảm bảo rằng tổ chức tuân thủ các quy định và tiêu chuẩn về an ninh thông tin. Đào tạo và nâng cao nhận thức là một phần không thể thiếu trong chiến lược an ninh mạng, giúp tổ chức bảo vệ dữ liệu và hệ thống khỏi các mối đe dọa và tấn công mạng.
Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về công tác đảm bảo an toàn an ninh thông tin mạng, Ủy ban nhân dân tỉnh Bến Tre đã yêu cầu Thủ trưởng các Sở, ban, ngành tỉnh, Chủ tịch Ủy ban nhân dân các huyện,thành phố triển khai, xây dựng và cập nhật chương trình, kế hoạch đảm bảo an ninh an toàn các hệ thống thông tin đang sử dụng và vận hành để kịp thời thay đổi về công nghệ, hoạt động, tiêu chuẩn, quy định đáp ứng yêu cầu về bảo mật. Sở Khoa học và Công nghệ đã ban hành Quy chế bảo đảm an toàn, an ninh mạng, yêu cầu cán bộ, công chức,viên chức, các phòng, đơn vị thuộc Sở nghiêm túc thực hiện.
Trong bối cảnh Cách mạng Công nghiệp 4.0, bảo vệ an ninh mạng ngày càng quan trọng hơn bao giờ hết, nhằm bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, xây dựng không gian mạng thực sự lành mạnh và an toàn. Công nghệ an ninh mạng là một lĩnh vực phát triển nhanh chóng và luôn cần được cập nhật để đối phó với các mối đe dọa ngày càng tinh vi.
