Mô hình ủ phân hữu cơ vi sinh nông hộ: Giải pháp về kinh tế và môi trường cho người nông dân huyện Mỏ Cày Nam
Những năm gần đây, giá phân bón các loại không ngừng tăng cao, trong khi giá các mặt hàng nông sản lại giảm. Để giảm chi phí sản xuất, nâng cao chất lượng và tăng tính cạnh tranh cho sản phẩm, đồng thời giúp cải tạo độ phì nhiêu cho đất do trước đây sử dụng phân bón vô cơ quá nhiều, Trạm Khuyến nông và Tư vấn dịch vụ nông nghiệp khu vực Mỏ Cày Nam – Thạnh Phú đã khuyến cáo bà con nông dân canh tác theo hướng hữu cơ thông qua việc thực hiện nhiều mô hình, dự án về ủ phân hữu cơ vi sinh nông hộ để phục vụ sản xuất cho gia đình. Việc thu gom, tái chế và sử dụng xác bả thực vật và chất thải động vật trong quá trình sản xuất nông nghiệp thành sản phẩm phân bón có giá trị cao hơn, để phục vụ lại sản xuất nông nghiệp cho bà con nông dân sẽ giúp giảm chi phí sản xuất, giảm ô nhiễm môi trường trong chăn nuôi, đó là giải pháp tối ưu giải quyết hiệu quả 2 bài toán nan giải về hiệu quả kinh tế và môi trường cho người nông dân trên địa bàn huyện Mỏ Cày Nam hiện nay.
 |
| Ông Phạm Văn Le và thành viên THT ủ phân hữu cơ ấp Phú Đông Thượng thực hiện ủ phân hữu cơ để phục vụ sản xuất. |
Huyện Mỏ Cày Nam có sản phẩm chủ lực là dừa, với diện tích 16.820 ha chiếm 96,09% diện tích đất nông nghiệp, trong đó có 6.209.08ha đang thực hiện quy trình canh tác hữu cơ theo yêu cầu của doanh nghiệp liên kết tiêu thụ, có tổng đàn gia súc, gia cầm lớn nhất nhì trong tỉnh (đàn heo 245.000 con, đàn bò 17.050 con, gia cầm 1.410.000 con, đàn dê 17.060). Do đó, nhu cầu phân bón hữu cơ và xử lý chất thải chăn nuôi của huyện là rất lớn. Nhận thấy tính cấp thiết của những vấn đề trên, từ năm 2018 đến nay, ngoài việc tổ chức hiện 10 -15 lớp tập huấn về kỹ thuật canh tác dừa hữu cơ (có lồng ghép hướng dẫn ủ phân hữu cơ)/năm, Trạm Khuyến nông đã phối hợp tổ chức triển khai thực hiện nhiều mô hình có hỗ trợ vật tư và kỹ thuật cho người dân tự ủ phân hữu cơ vi sinh để phục vụ sản xuất như: Mô hình sử dụng hệ thống thông khí (ASP) để sản xuất phân hữu cơ quy mô nông hộ, mô hình vườn dừa hữu cơ kiểu mẫu, mô hình ứng dụng nguyên tắc sản xuất nông nghiệp tuần hoàn vào xây dựng và hoàn thiện chuỗi giá trị Dừa,.., tư vấn thực hành 20 -30 điểm ủ phân hữu cơ mỗi năm, mỗi điểm tư vấn hỗ trợ 3kg men vi sinh ủ phân hữu cơ.
Quy trình ủ phân hữu cơ vi sinh do Khuyến nông khuyến cáo thực hiện tại địa phương như sau:
- Nguyên liệu (vi sinh được chứng nhận ko phải nguồn biến đổi gen)
+ Phân chuồng 70-80%: phân bò chăn nuôi quy mô nông hộ, phân chuồng từ các trang trại gia súc gia cầm nuôi theo quy trình hữu cơ.
+ Phế phụ phẩm nông nghiệp, vật liệu xanh 20-30%: mụn dừa, thân cây họ đậu, trấu…
+ Vi sinh vật: Nấm Trichoderma sp., Bacilus: 2kg/tấn nguyên liệu (phân hủy xác bả thực vật và đối kháng nấm bệnh): phân hủy nhanh mùn bã hữu cơ, phân giải lân khó tan, giúp cây hấp thu tốt các khoáng chất; đối kháng một số nấm bệnh do Phytophthora, Rhizoctonia solani gây ra.
- Các bước thực hiện:
+ Chuẩn bị nền ủ: có thể sử dụng nền xi-măng, hoặc nền đất (nên lót bao), bảo đảm khô thoáng không ngập nước;
+ Trải 1 lớp xác bả thực vật, phế phụ phẩm nông nghiệp cao khoảng 10 cm, diện tích đủ rộng để có thể tạo khối ủ cao tối thiểu 1 m với tất cả nguyên liệu ủ;
+ Trải 1 lớp phân chuồng cao khoảng 20 cm, tưới bổ sung nước (nếu phân khô) để bảo đảm độ ẩm của khối ủ đạt 50-60%;
+ Nấm Trichoderma trộn với phân chuồng hoai hoặc cát để tăng khối lượng, rải đều lên mặt đống ủ (cân đối lượng để rải đủ cho 1 tấn nguyên liệu);
+ Thực hiện lập lại, cho đến khi đống ủ cao 1-1,2m. Tiến hành đậy đống ủ bằng bạt để nước không chảy vào đống ủ;
+ 10-15 ngày đảo đống ủ một lần; kiểm tra ẩm độ đống ủ, duy trì ẩm độ khoảng 50-60% (nếu đống ủ khô thì bổ sung nước, nếu đống ủ quá ướt thì bổ sung tro trấu hoặc mụn dừa); đồng thời theo dõi nhiệt độ đống ủ (nhiệt độ đống ủ tăng lên sau khi ủ 2-3 ngày và ở mức 60-700C là đạt yêu cầu );
+ Sau 2,5- 3 tháng ủ (nhiệt độ khối ủ giảm hoàn toàn) có thể sử dụng để làm phân bón cho cây trồng.
Theo ông Phạm Văn Le, ấp Phú Đông Thượng xã Bình Khánh, mỗi kg phân hữu cơ vi sinh tự ủ sẽ giúp người nông dân giảm được chi phí 3.000đ/kg so với phân hữu cơ vi sinh mua ngoài thị trường. Như vậy, với một công dừa khoảng 20 cây, mỗi cây bón 25 -30 kg/năm theo yêu cầu kỹ thuật, thì người nông dân sẽ giảm được chi phí sản xuất từ 1,5 - 1,8 triệu đồng/công/năm khi tự ủ phân hữu cơ để bón cho dừa. Ngoài ra, theo báo cáo Kết quả thực hiện xây dựng nông thôn mới đến năm 2023 của huyện Mỏ Cày Nam, thì biện pháp ủ phân hữu cơ bón cho cây trồng là một trong những giải pháp đã góp phần để tỷ lệ khối lượng chất thải hữu cơ được thu gom, xử lý, tái sử dụng trong hoạt động chăn nuôi đạt tỷ lệ 100%, giúp hạn chế ô nhiễm môi trường, lan truyền sinh vật gây hại ra môi trường.
Thấy được hiệu quả của mô hình, các hộ dân tiếp tục duy trì áp dụng thực hiện và ngày càng nhân rộng mô hình trong địa phương, hình thành các Hợp tác xã, Tổ hợp tác ủ phân hữu cơ trên địa bàn huyện, điển hình hiện nay có THT ủ phân hữu cơ ấp Phú Đông Thượng, xã Bình Khánh, có 19 thành viên, sản lượng khoảng 16 tấn phân/năm, cung cấp cho các thành viên trong và ngoài tổ hợp tác có nhu cầu.
Ngoài ra, sự phát triển và nhân rộng của mô hình ủ phân hữu cơ vi sinh nông hộ trên địa bàn huyện trong thời gian qua, còn là giải pháp để huyện thực hiện tốt “Đề án phát triển Nông nghiệp hữu cơ tỉnh Bến Tre giai đoạn 2022-2025, định hướng đến năm 2030” của UBND tỉnh Bến Tre nói chung, cũng như thực hiện đạt nội dung Kế hoạch số 826/KH-UBND ngày 18/04/2023 của UBND huyện Mỏ Cày Nam về thực hiện Đề án phát triển Nông nghiệp hữu cơ trên địa bàn huyện Mỏ Cày Nam giai đoạn 2023-2025 nói riêng cho các năm qua và những năm tiếp theo.
