Công nghệ lõi
Công nghệ lõi là các công nghệ căn bản và then chốt, được xem như nền tảng của một ngành công nghiệp hoặc một lĩnh vực công nghệ nhất định. Đây là những công nghệ mà khi nắm vững sẽ giúp cho quốc gia hoặc tổ chức đó có khả năng kiểm soát và phát triển các sản phẩm, dịch vụ cao cấp và phức tạp.
 |
|
Công nghệ lõi được áp dụng trong quá trình chuyển đổi số của chính phủ. Ảnh: nait.vn. |
Các công nghệ lõi bao gồm: Công nghệ vi mạch và bán dẫn: là nền tảng của cuộc cách mạng công nghệ hiện đại, đóng vai trò then chốt trong điện tử, AI, 5G, ô tô thông minh và nhiều lĩnh vực khác. Công nghệ sinh học: là nền tảng của nhiều ngành công nghiệp quan trọng, đóng vai trò thiết yếu trong y học, nông nghiệp, môi trường và công nghiệp thực phẩm. Công nghệ vật liệu mới: như các loại hợp kim, composit tiên tiến, giúp tạo ra các sản phẩm có tính năng vượt trội. Công nghệ năng lượng: như năng lượng tái tạo, điện hạt nhân và công nghệ lưu trữ năng lượng. Công nghệ thông tin và truyền thông: gồm các công nghệ liên quan đến mạng, bảo mật, trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn.
Công nghệ lõi đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển và an ninh của một quốc gia. Dưới đây là những vai trò chính:
Thúc đẩy nền kinh tế và năng lực cạnh tranh: Giúp quốc gia chủ động trong sản xuất, giảm sự phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài. Tạo ra giá trị gia tăng cao trong các ngành công nghiệp mũi nhọn như điện tử, hàng không vũ trụ, y tế và năng lượng. Là động lực chính để chuyển đổi số, phát triển kinh tế số.
Đảm bảo an ninh quốc gia và chủ quyền công nghệ: Giúp kiểm soát các công nghệ quan trọng trong quân sự, an ninh mạng, quốc phòng. Giảm nguy cơ bị tác động bởi các lệnh cấm vận hoặc hạn chế công nghệ từ nước ngoài. Bảo vệ dữ liệu và thông tin quan trọng của quốc gia khỏi các mối đe dọa từ bên ngoài.
Tạo nền tảng cho phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo: Là cơ sở để phát triển các công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo (AI), vật liệu mới, sinh học tổng hợp. Hỗ trợ phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và hệ sinh thái đổi mới sáng tạo. Thúc đẩy sự kết nối giữa nghiên cứu khoa học và ứng dụng thực tiễn.
Góp phần vào an sinh xã hội và nâng cao chất lượng cuộc sống: Ứng dụng công nghệ lõi vào y tế, năng lượng sạch, giao thông thông minh giúp nâng cao chất lượng cuộc sống. Cải thiện khả năng tiếp cận công nghệ tiên tiến cho người dân, doanh nghiệp.
Gia tăng vị thế quốc gia trên trường quốc tế: Các quốc gia sở hữu công nghệ lõi có sức ảnh hưởng lớn trong các mối quan hệ quốc tế. Giúp quốc gia có thể tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu, xuất khẩu công nghệ và tri thức.
Công nghệ lõi không chỉ là nền tảng để phát triển kinh tế mà còn là yếu tố quyết định đến an ninh và sự thịnh vượng của một quốc gia. Vì vậy, đầu tư vào nghiên cứu và làm chủ công nghệ lõi là một chiến lược quan trọng để đảm bảo sự phát triển bền vững.
Việt Nam đang nỗ lực tự chủ các công nghệ lõi để phát triển kinh tế số và xã hội số, một số công nghệ được xem là công nghệ lõi và được ưu tiên phát triển bao gồm: Trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn (Big Data): Đây là những công nghệ quan trọng để thúc đẩy chuyển đổi số và phát triển kinh tế số. AI và Big Data được áp dụng trong nhiều lĩnh vực như y tế, nông nghiệp, giáo dục và sản xuất. Công nghệ vi mạch và bán dẫn: Được coi là "trái tim" của kỷ nguyên số, gắn liền với mọi sản phẩm điện tử và hệ thống tự động hóa. Năng lượng sạch và môi trường: Công nghệ này bao gồm các giải pháp về năng lượng tái tạo, điện hạt nhân và công nghệ lưu trữ năng lượng, đây là lĩnh vực đòi hỏi giải pháp công nghệ cao để giải quyết các vấn đề về điện, nước và rác thải. Công nghệ thông tin và truyền thông: Gồm các công nghệ liên quan đến mạng, bảo mật, và Internet vạn vật (IoT).
Việt Nam đã xác định công nghệ lõi là nền tảng quan trọng để thúc đẩy phát triển đất nước và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Để đạt được mục tiêu này, các chiến lược phát triển công nghệ lõi đã được triển khai, tập trung vào các lĩnh vực sau:
1. Phát triển công nghiệp bán dẫn: Ngày 21/9/2024, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký Quyết định số 1018/QĐ-TTg ban hành Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030 và tầm nhìn 2050. Chiến lược này đặt mục tiêu: Giai đoạn 1 (2024-2030): Xây dựng nền tảng cho ngành công nghiệp bán dẫn, với mục tiêu đạt quy mô nhân lực trên 50.000 kỹ sư và cử nhân. Giai đoạn 2 (2030-2040): Phát triển ít nhất 200 doanh nghiệp thiết kế, 2 nhà máy chế tạo chip và 15 nhà máy đóng gói, kiểm thử sản phẩm bán dẫn, dự kiến doanh thu ngành đạt trên 50 tỷ USD/năm. Giai đoạn 3 (2040-2050): Trở thành quốc gia dẫn đầu về công nghiệp bán dẫn, với doanh thu ngành dự kiến trên 100 tỷ USD/năm.
2. Ưu tiên phát triển các công nghệ chiến lược: Bộ Khoa học và Công nghệ đã triển khai các chương trình khoa học và công nghệ quốc gia trung hạn và dài hạn, xác định rõ các công nghệ chiến lược, công nghệ lõi cần ưu tiên phát triển. Đặc biệt, tập trung vào các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo (AI), internet vạn vật (IoT), dữ liệu lớn (Big Data), điện toán đám mây (Cloud Computing), chuỗi khối (Blockchain), công nghệ nano và thông tin di động 5G, 6G. Việc đầu tư vào các lĩnh vực này nhằm thúc đẩy sự tự cường, tự chủ công nghệ và xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ.
3. Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao: Việt Nam đặt mục tiêu phát triển ít nhất 100.000 doanh nghiệp công nghệ số vào năm 2030, tập trung vào 4 loại hình doanh nghiệp: Doanh nghiệp lớn đầu tư nghiên cứu công nghệ lõi; Doanh nghiệp công nghệ thông tin làm chủ công nghệ chuyển đổi số; Doanh nghiệp phát triển ứng dụng chuyển đổi số; Doanh nghiệp triển khai chuyển đổi số. Trong đó, việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong các lĩnh vực tiên tiến như bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, điện toán đám mây được đặc biệt chú trọng.
4. Hợp tác quốc tế và thu hút đầu tư nước ngoài: Việt Nam đang nỗ lực thu hút các nhà đầu tư nước ngoài trong các lĩnh vực công nghệ cao như sản xuất chất bán dẫn, trí tuệ nhân tạo và năng lượng xanh. Các công ty như Hana Micron và Amkor Technology đã đầu tư hàng tỷ USD vào Việt Nam để mở rộng hoạt động sản xuất chip. Ngoài ra, Việt Nam cũng đang hợp tác với các trường đại học và công ty đa quốc gia để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và cải thiện hiệu quả hành chính, nhằm thu hút đầu tư vào các lĩnh vực công nghệ cao.
5. Xây dựng cơ chế tổ chức và giám sát hiệu quả: Để thực hiện các chiến lược trên, Việt Nam đã thành lập Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, do Tổng Bí thư làm Trưởng Ban. Đồng thời, Hội đồng Tư vấn quốc gia với sự tham gia của các chuyên gia trong và ngoài nước cũng được thành lập để tư vấn và giám sát quá trình triển khai.
Việt Nam đang triển khai chiến lược toàn diện để phát triển và làm chủ các công nghệ lõi, nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và nâng cao vị thế quốc gia trong kỷ nguyên số.
