Các công nghệ ứng dụng trong đô thị thông minh
Đô thị thông minh (Smart City) là một thành phố áp dụng những công nghệ hiện đại tiên tiến nhất để tối ưu hóa quản lý đô thị, nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân và phát triển bền vững.
Hiện nay, các thành phố lớn trên thế giới và đặc biệt là ở Việt Nam đang gặp nhiều thách thức trong quá trình phát triển đô thị như ùn tắc giao thông nghiêm trọng, ô nhiễm môi trường ngày càng tăng cao, dân số tăng nhanh và quá tải hạ tầng đô thị, nguồn tài nguyên bị khai thác quá mức, dịch vụ công chưa đáp ứng nhu cầu, hệ thống y tế, giáo dục chưa đồng đều và bị quá tải, vấn đề an ninh và tội phạm đô thị chưa được kiểm soát chặt chẽ…Do đó việc xây dựng đô thị thông minh là xu hướng tất yếu để nâng cao chất lượng sống cho người dân, giúp quản lý đô thị hiệu quả hơn, giảm ô nhiễm môi trường, tối ưu sử dụng tài nguyên và thúc đẩy phát triển kinh tế.
 |
| Đô thị thông minh có nhiều yếu tố kết hợp với nhau. Ảnh: vn.savills.com.vn. |
Các công nghệ quan trọng được ứng dụng trong đô thị thông minh:
1. Internet vạn vật (IoT-Internet of Things): Giúp kết nối và thu thập dữ liệu từ cảm biến, camera, thiết bị giao thông, hệ thống điện, nước… Dữ liệu thu được giúp giám sát, tự động điều chỉnh hoạt động đô thị theo thời gian thực như hệ thống đèn đường tự động bật, tắt theo ánh sáng môi trường; cảm biến phát hiện ô nhiễm không khí, rò rỉ nước hoặc cháy nổ; quản lý bãi đỗ xe thông minh, điều phối giao thông.
2. Trí tuệ nhân tạo (AI-Artificial Intelligence): Giúp phân tích dữ liệu lớn (Big Data) và ra quyết định nhanh chóng để tối ưu hoạt động đô thị. Các hệ thống AI có thể học hỏi từ dữ liệu để dự đoán các vấn đề như phân tích giao thông, tự động điều chỉnh đèn tín hiệu giảm ùn tắc; nhận diện khuôn mặt trong hệ thống an ninh đô thị; hỗ trợ y tế thông minh, giúp bác sĩ chẩn đoán bệnh từ hình ảnh y khoa.
3. Dữ liệu lớn (Big Data): Giúp thu thập, lưu trữ và phân tích khối lượng dữ liệu khổng lồ từ các thiết bị trong thành phố, nhờ đó chính quyền có thể hiểu rõ hơn về xu hướng đô thị và ra quyết định hiệu quả hơn, được ứng dụng để dự báo tắc đường, phát hiện bất thường trong an ninh; quản lý rác thải hiệu quả bằng cách dự đoán nhu cầu thu gom rác; theo dõi tình hình dịch bệnh theo thời gian thực.
4. 5G và Mạng truyền thông tốc độ cao: Giúp truyền dữ liệu nhanh chóng, độ trễ thấp, đảm bảo các hệ thống đô thị thông minh hoạt động mượt mà. Mạng tốc độ cao giúp kết nối IoT, AI, dữ liệu lớn… trong thời gian thực, được ứng dụng cho xe tự lái hoạt động hiệu quả nhờ truyền dữ liệu nhanh; điều khiển từ xa các hệ thống giao thông, an ninh; truyền tải hình ảnh y tế có độ phân giải cao giúp bác sĩ chẩn đoán bệnh tốt hơn.
5. Điện toán đám mây (Cloud Computing): Dữ liệu đô thị được lưu trữ và xử lý trên các máy chủ đám mây, giúp giảm chi phí đầu tư hạ tầng công nghệ thông tin. Dữ liệu có thể được truy cập từ mọi nơi, đảm bảo tính linh hoạt và bảo mật cao được ứng dụng trong hệ thống chính quyền điện tử cho phép người dân tra cứu thông tin nhanh chóng; lưu trữ hồ sơ bệnh án điện tử trên đám mây giúp bác sĩ truy cập dễ dàng; hệ thống giám sát đô thị theo thời gian thực.
6. Blockchain-Công nghệ chuỗi khối: Giúp bảo mật dữ liệu và giao dịch trong đô thị thông minh, chống gian lận và đảm bảo minh bạch. Được sử dụng trong Quản lý hồ sơ công dân minh bạch, chống giả mạo giấy tờ; quản lý hợp đồng điện tử trong mua bán nhà đất; giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt an toàn hơn.
Để vận hành đô thị thông minh hiệu quả, chính quyền đã sử dụng các công nghệ quan trọng như đã nêu trên và thành lập Trung tâm điều hành đô thị thông minh (IOC-Intelligent Operation Center). Trung tâm nầy là bộ não giúp quản lý đô thị một cách tự động, nhanh chóng và chính xác, dữ liệu từ cảm biến, camera, phản hồi từ người dân sẽ được AI phân tích và hỗ trợ ra quyết định tối ưu. Hệ thống giúp nâng cao hiệu quả giao thông, y tế, môi trường, an ninh, góp phần xây dựng một thành phố đáng sống.
Cách hoạt động của Trung tâm điều hành đô thị thông minh:
Bước 1: Thu thập dữ liệu. Dữ liệu được thu thập từ nhiều nguồn gồm dữ liệu theo thời gian thực từ Camera giám sát giao thông và an ninh để nhận diện khuôn mặt, biển số xe, phát hiện vi phạm; từ cảm biến IoT để theo dõi chất lượng không khí, nước, nhiệt độ, rác thải; từ thiết bị giám sát y tế bao gồm hệ thống bệnh viện kết nối hồ sơ sức khỏe điện tử; từ phản ánh của người dân qua ứng dụng di động giúp người dân gửi phản hồi về sự cố đô thị; từ dữ liệu của các cơ quan quản lý gồm hành chính công, quy hoạch đô thị, giao thông...
Bước 2: Xử lý và phân tích dữ liệu bằng AI. Mục tiêu là dự đoán xu hướng, phát hiện bất thường, hỗ trợ ra quyết định nhanh chóng. AI phân tích dữ liệu lớn để tìm ra xu hướng và cảnh báo sớm. Hệ thống tự động phát hiện sự cố như tai nạn giao thông, ô nhiễm, sự cố hạ tầng.... Dự báo tương lai sẽ dự đoán điểm kẹt xe dựa trên lưu lượng giao thông. Tích hợp thông tin từ nhiều nguồn để có cái nhìn toàn diện về đô thị.
Bước 3: Hành động và điều phối thông minh. Trung tâm IOC sẽ đưa ra quyết định và điều phối các hoạt động Dịch vụ công, Quản lý giao thông, Môi trường và năng lượng, Y tế và an sinh, An ninh và phòng chống tội phạm như điều chỉnh đèn tín hiệu để giảm kẹt xe, cảnh báo tai nạn; điều chỉnh hệ thống đèn đường, cảnh báo ô nhiễm; điều phối xe cứu thương, phân bổ giường bệnh hợp lý; tự động nhận diện tội phạm, cảnh báo nguy cơ an ninh; hỗ trợ chính quyền xử lý phản ánh của người dân nhanh hơn…
Bước 4: Cải tiến liên tục nhờ trí tuệ nhân tạo. Trung tâm IOC không chỉ xử lý dữ liệu mà còn học hỏi và cải thiện theo thời gian. AI liên tục phân tích dữ liệu để tối ưu hóa các quy trình; dự báo xu hướng đô thị để lập kế hoạch phát triển lâu dài; tự động thích nghi với điều kiện thực tế để nâng cao hiệu quả vận hành.
Đô thị thông minh mang lại nhiều lợi ích như giảm ùn tắc giao thông, tiết kiệm thời gian đi lại; môi trường trong lành hơn, giảm ô nhiễm; dịch vụ công nhanh hơn, chính quyền minh bạch hơn; an ninh tốt hơn, giảm tội phạm, nâng cao chất lượng sống; phát triển bền vững, tiết kiệm tài nguyên, bảo vệ môi trường. Đô thị thông minh là xu hướng tất yếu giúp cải thiện chất lượng sống và phát triển bền vững, các nước tiên tiến đã triển khai và Việt Nam cũng đang phát triển mạnh mô hình này.
Tỉnh Bến Tre đã triển khai nhiều hoạt động nhằm phát triển đô thị thông minh, tập trung chủ yếu tại thành phố Bến Tre. Năm 2021, Thành ủy thành phố Bến Tre đã ban hành Nghị quyết số 04-NQ/ThU về xây dựng đô thị thông minh giai đoạn 2020-2025, tầm nhìn đến năm 2030, tập trung vào các lĩnh vực như chiếu sáng thông minh, quản lý an ninh trật tự-an toàn giao thông, chính quyền số, quản lý môi trường, quản lý thông tin quy hoạch và đất đai.
Trong lĩnh vực chiếu sáng thông minh, thành phố Bến Tre đã cải tạo hệ thống chiếu sáng công cộng bằng đèn LED ứng dụng công nghệ IoT, đạt gần 83% tổng số đèn chiếu sáng công cộng, giúp giảm đáng kể chi phí điện năng và vận hành.
 |
|
Hệ thống chiếu sáng thông minh trên QL60 đoạn qua thành phố Bến Tre. Ảnh: http://dost-bentre.gov.vn. |
Về quản lý an ninh trật tự và an toàn giao thông, thành phố đã triển khai thí điểm 23 camera giám sát tại các vị trí trọng điểm, hỗ trợ công tác theo dõi và xử lý vi phạm. Ngoài ra, phần mềm phản ánh "thành phố Bến Tre trực tuyến" được triển khai chính thức từ tháng 2-2023, cho phép người dân phản ánh các vấn đề như lấn chiếm lòng lề đường, xả rác, vi phạm quảng cáo, xây dựng không phép, qua đó tăng cường tương tác giữa chính quyền và người dân.
Theo quy hoạch tổng thể, đến năm 2030, thành phố Bến Tre phấn đấu trở thành đô thị loại I, là đô thị thông minh, hiện đại, tiên tiến trong khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.
Tỉnh Bến Tre đã ký thỏa thuận hợp tác với Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam (VNPT) về viễn thông và công nghệ thông tin giai đoạn 2020-2030, tập trung vào việc cung cấp các giải pháp và ứng dụng công nghệ thông tin nhằm phục vụ cải cách hành chính, xây dựng chính quyền điện tử hướng tới chính quyền số, đồng thời đầu tư hạ tầng viễn thông-công nghệ thông tin trong phát triển đô thị thông minh. Bên cạnh đó Tỉnh cũng đã ký kết hợp tác với Tập đoàn Viettel về xây dựng chính quyền điện tử và đô thị thông minh giai đoạn 2020-2025, nhằm ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và cung cấp dịch vụ công, nâng cao hiệu quả hoạt động của chính quyền và chất lượng phục vụ người dân.
Những nỗ lực này thể hiện quyết tâm của tỉnh Bến Tre trong việc xây dựng đô thị thông minh, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân và thúc đẩy phát triển bền vững.
