Bệnh chùn ngọn (bệnh chổi rồng)
Bệnh này xảy ra ở Quãng Đông, Trung Quốc từ năm 1955, và bệnh được xem do tác nhân virus gây ra. Trong thập kỹ qua bệnh gây hại nặng ở Fujian, Quãng Đông người ta lại cho sâu đục cành (Hypadime longanae) là tác nhân gây ra bệnh này. Tuy nhiên một báo cáo gần đây của một số nhà khoa học Trung quốc lại cho rằng bệnh này do nhện gây ra (Eriophyes dimocarpi Kuang). Trong khi đó, các nhà khoa học Thái Lan thì cho rằng bệnh do Phytoplasma gây ra.
Triệu chứng:
Bệnh xuất hiện và lộ triệu chứng trên các lá, chồi non và ngay cả trên hoa, làm cho chồi lá, hoa không phát triển được và mọc thành chùm, các lá này không lớn lên được và cụm lại như bó chổi , chính vì vậy mà nó có tên là chổi rồng. Trên hoa thì làm cho hoa kém phát triển và khả năng đậu trái rất kém, trái kém phát triển.
Tác nhân gây bệnh:
Nhiều tác giả cho rằng bệnh do virus gây ra (Ye và ctv., 1990; Chen, 1991; Chen and Ke, 1990, 1994), với cấu tử virus dạng sợi dài, bệnh được lan truyền bởi bọ Tessaratoma papillosa. Ke và Wang (1990) báo cáo rằng triệu chứng do bệnh rất giống với triệu chứng do bọ đục cành (Hypadime longanae) gây ra. Trong nghiên cứu gần đây của He và ctv (2000) đã báo cáo và chứng minh rằng bệnh do nhện (Eriphyes dimocarpi Kuang) gây ra. Trong khi đó, nhiều tác giả từ Thái Lan cho rằng bệnh do Phytoplasma gây ra và bệnh được lan truyền bởi côn trùng.
Trong nghiên cứu của mình, He và ctv (2000) chứng minh rằng bệnh không do bọ đục cành gây ra. Và họ cũng chứng minh rằng khả năng do virus gây ra bệnh là rất thấp bởi vì đối với cây bệnh sau khi cắt tỉa cành bệnh và phun thuốc trừ nhện thì không thấy bệnh phát triển trở lại. Họ chứng minh rằng bệnh do nhện gây ra bằng cách giám định những lá không có triệu chứng bệnh thường không có sự xuất hiện của nhện, trong khi đó những cây khoẻ được chủng nhện vào thì lộ triệu chứng bệnh.
Biện pháp phòng trừ:
Như trên đã phân tích, cây bệnh có thể do nhện gây ra vì vậy biện pháp phòng trị chủ yếu dựa vào việc phun thuốc trừ nhện, cắt tỉa, thu gom và đốt bỏ những cành bệnh.
Trong điều kiện Việt Nam, do chưa có những nghiên cứu chính thức xác định tác nhân gây hại, và dựa vào kết quả nghiên cứu của Thái Lan (do Phytoplasma gây ra), chúng tôi đề nghị những biện pháp phòng trị như sau:
- Không lấy mắt ghép, vật liệu nhân giống từ những cây có triệu chứng bệnh.
- Phải xử lý dụng cụ nhân giống, dụng cụ cắt tỉa sau khi thu hoạch, khi chuyển từ cây này sang cây khác để tránh hiện tượng lây lan bệnh do Phytoplasma (nếu có).
- Cắt tỉa, thu gom và đem đi tiêu huỷ (đốt) những cành, lá, hoa có triệu chứng bệnh.
- Phun thuốc trừ nhện khi cây ra đọt non, hoa và ngay sau khi cắt tỉa ở mỗi lần thu hoạch bằng các loại thuốc như Confidor, Ortus, Comite, v.v, phun liên tục 2-3 lần, mỗi lần cách nhau 7-10 ngày.
- Đối với những cây còn nhỏ có thể phun dầu khoáng SK Enspray hay DC-Tron Plus với nồng độ 0,5-0,75%, phun ướt đều trên tán lá, nhất là lá non.
