Làm thế nào để trái bưởi Da xanh được ngon, đẹp và an toàn

Ngày đăng: 10-11-2019 | Chuyên mục: Cây bưởi da xanh | Tác giả: Nguyễn Thị Nguyệt - Nguyên Phó Chi cục trưởng CC TT và BVTV

Hiện nay, bưởi da xanh là loại trái cây được thị trường ưa chuộng, vì thế, diện tích trồng bưởi ngày càng mở rộng. Tuy nhiên, muốn vườn bưởi đạt năng suất và chất lượng đòi hỏi nông dân phải biết chăm sóc hợp lý, đúng kỹ thuật nếu không sẽ dễ đưa đến tình trạng trái bị méo mó, da sần sùi, vỏ dày, chất lượng kém, trái bị khô, ít ngọt,… Để khắc phục những vấn đề trên bà con cần chú ý cung cấp đầy đủ và cân đối dinh dưỡng cho cây đồng thời quản lý tốt một số côn trùng gây hại nhất là trong giai đoạn mang trái.

* Về dinh dưỡng:

Dinh dưỡng đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc tạo năng suất và chất lượng trái bưởi. Cần kết hợp phân hữu cơ và vô cơ một cách hài hòa, cân đối. Trước hết bà con cần chú ý những lợi ích của phân hữu cơ đối với cây trồng mà phân hóa học không có. Trong phân hữu cơ có đầy đủ các nguyên tố đa, trung, vi lượng cần thiết cho cây mặc dù số lượng không nhiều. Phân hữu cơ giúp cho trái có phẩm chất ngon, ít bị khô đầu múi, màu đỏ đẹp và kéo dài thời gian bảo quản sau thu hoạch. Ngoài ra, phân hữu cơ còn tăng cường sự phát triển vi sinh vật có lợi trong đất, cung cấp cho cây được nhiều chất dinh dưỡng; cải tạo lý tính đất, giúp cho đất xốp hơn, độ ẩm trong đất được giữ lâu hơn, bảo vệ đất chống xói mòn, tăng độ phì nhiêu của đất; gia tăng hiệu quả bón phân vô cơ, hạn chế thất thoát trong quá trình bón phân vô cơ. Lượng phân chuồng được ủ hoai mục bón cho cây từ 40-50kg/cây/năm.

Đối với phân vô cơ, trên cơ sở sinh lý, sinh thái, tuổi cây, điều kiện thổ nhưỡng từng nơi mà có chế độ bón phân phù hợp (trông trời, trông đất, trông cây). Mục đích của bón phân thích hợp là đáp ứng nhu cầu của cây, đạt được hiệu lực và hiệu quả của phân bón. Đối với bưởi da xanh, nông dân thường để trên cây nhiều lứa trái khác nhau để có thu hoạch thường xuyên, vì vậy, việc cung cấp đầy đủ, cân đối từng nguyên tố dinh dưỡng và đúng giai đoạn sẽ giúp đảm bảo năng suất, chất lượng trái và cây bưởi được phát triển bền vững. Một chế độ bón phân thích hợp là đảm bảo các yêu cầu: Đúng loại phân, đúng lượng, đúng lúc, đúng cách.

Trong suốt quá trình mang trái có thể chia làm 4 lần bón và số lượng bón tùy theo tuổi cây và năng suất vụ trước.

- Giai đoạn trái nhỏ (khoảng bằng trái tắc), lúc này trái bưởi lớn rất chậm, có thể chọn loại phân NPK 20-9-9, NPK 20-10-10 hoặc NPK 16-16-8. Lượng phân thay đổi từ 0,25 đến 0,85kg/gốc.

- Giai đoạn 2 tháng sau tượng trái có thể chọn loại phân NPK 15-3-15, NPK 16-8-16 hoặc NPK 17-7-17. Giai đoạn này đã qua giai đoạn rụng sinh lý, số lượng trái trên cây đã ổn định và trái phát triển kích thước. Lượng phân có thể bón từ 0,45 đến 0,95kg/gốc.

- Giai đoạn 4 tháng sau tượng trái, có thể chọn loại phân NPK 15-3-30 hoặc NPK 15-10-20. Giai đoạn này trái phát triển kích thước rất nhanh nên cần đáp ứng đầy đủ dinh dưỡng để trái lớn. Lượng phân có thể bón từ 0,45 đến 0,95kg/gốc.

- Giai đoạn 6 tháng sau tượng trái, giai đoạn này trái gần như đạt kích thước tối đa không còn lớn nữa, tăng cường Kali để tăng độ ngọt của trái, có thể bón NPK 15-3-30. Lượng phân có thể bón từ 0,25 đến 0,85kg/gốc.

Ngoài ra, nông dân cũng lưu ý cần bảo vệ tốt cành lá vì đây là bộ phận rất quan trọng làm nhiệm vụ quang hợp tạo chất đường để nuôi trái. Nếu bộ lá còi cọc, phát triển kém thì không thể cho được trái bưởi ngon. Đặc biệt, trong dịp Tết thị trường luôn chuộng những trái bưởi đẹp, có cành lá và điều này chỉ có thể có trên vườn bưởi đầy đủ sức khỏe.

* Về sâu hại:

Chú ý trước tiên là bọ trỉ và nhện. Đây là hai loài côn trùng gây hại phổ biến và ảnh hưởng rất lớn đến vẻ đẹp của trái.

Triệu chứng da cám do nhện gây hại.

Nhện gây hại từ khi trái mới tượng cho đến khi trái lớn nhưng tập trung mật số rất cao trên trái non. Chúng gây hại bằng cách cạp và chích hút dịch của vỏ trái, làm vỏ trái hơi bị sần sùi, màu xám bạc (nông dân còn gọi là da cám, da lu). Ngoài nhện, bọ trỉ (hay còn gọi là bù lạch) là côn trùng cũng gây ra hiện tượng da cám trên trái. Trên trái non, bọ trỉ chích vào tế bào biểu bì làm vỏ trái bị da cám giống như triệu chứng nhện hại nhưng không bao phủ trên vỏ trái từng mãng lớn giống như nhện gây hại mà vết bị hại là một vòng tròn tập trung chung quanh lá đài hoặc những mãng nhỏ da cám chằng chịt trên trái vì chúng gây hại chủ yếu ở phía dưới lá đài lúc trái còn nhỏ nên khi trái phát triển lớn lên, vết sẹo mới lộ rõ, trái bị méo mó. Bọ trỉ gây hại phổ biến giai đoạn trái rất nhỏ (vừa rụng cánh hoa đến khi trái khoảng bằng trái chanh) nhưng nếu mật độ cao, bọ trỉ gây hại cả trên những trái lớn, làm giảm giá trị thương phẩm.

Bọ trỉ trưởng thành.

Trái bị nhện và bọ trỉ gây hại không chỉ xấu vỏ bên ngoài mà kích thước trái cũng nhỏ và vỏ dầy hơn trái bình thường. Nhện thường sống tập trung ở phần cuống trái, đáy trái và trong các phần lõm của trái, còn bọ trỉ thường tập trung dưới lá đài. Ngoài trái, nhện và bọ trỉ còn gây hại trên lá non, cành non. Vì kích thước nhện quá nhỏ, nông dân không thể thấy bằng mắt thường (nếu không có kính lúp) nên thường lầm tưởng do nấm bệnh gây ra.

Nhện và bọ trỉ đều phát sinh nhiều trong mùa nắng, khi thời tiết nóng và khô là điều kiện thích hợp cho nhện phát triển mạnh và nhanh chóng lây lan.  

Loài côn trùng làm ảnh hưởng không nhỏ đến vẻ bên ngoài và cả chất lượng trái là bọ xít muỗi. Trưởng thành bọ xít muỗi trông giống như con muỗi lớn, miệng kiểu vòi chích hút. Thân màu xanh lá mạ, dài khoảng 4 - 5 mm.       

Trưởng thành bọ xít muỗi.

Vết sẹo do bọ xít muỗi chích để lại trên trái.

Cả bọ xít muỗi non và trưởng thành đều gây hại. Chúng chích hút đọt non và trái non. Triệu chứng đầu tiên nông dân có thể nhận biết trên trái khi bọ xít muỗi mới chích là trên vỏ trái có những vệt tròn, loang như vết dầu xung quanh màu vàng nhạt đôi khi có nhựa trong ứa ra, về sau chuyển sang màu nâu nhạt đến đậm, khi trái lớn sẽ để lại những vết sẹo tròn màu nâu giống như bệnh ghẻ nhám. Những trái bị bọ xít muỗi gây hại không chỉ kém phát triển mà còn làm trái bưởi bị dị dạng, méo mó, giảm giá trị thương phẩm, dễ tạo điều kiện cho vi sinh vật hại xâm nhập. Đối với bưởi da xanh, bọ xít muỗi thường gây hại trên trái non hơn trên chồi. Bọ xít muỗi hoạt động vào sáng sớm hoặc chiều tối, khi có nắng chúng thường ẩn nấp trong các dây leo hoang dại, bụi lùm hoặc tán lá. Vườn bưởi trồng dày có nhiều bóng râm mát, thích hợp cho bọ xít muỗi phát triển.

* Biện pháp phòng trừ:

- Trong mùa nắng nên dùng máy bơm tưới phun lên tán cây có hiệu quả hạn chế mật độ nhện và bọ trỉ.

- Tránh bón thừa đạm. Trong những vườn bón quá nhiều đạm, mật số nhện thường cao.

- Sau thu hoạch nên tỉa bỏ những cành vượt, cành vô hiệu, cành sâu bệnh và dọn dẹp những dây leo hoang dại xung quanh vườn để tạo thông thoáng vườn cây và hạn chế nơi trú ẩn của bọ xít muỗi.

- Trong vườn bưởi nên nuôi thả kiến vàng cũng hạn chế bọ xít muỗi.

- Khi nhện phát triển nhiều nên phun thuốc đặc trị như: NilMite 550SC, Nissorun 20EC, Sulox 80WP,... phun kỹ mặt dưới lá.

- Để phòng ngừa bọ trỉ, khi hoa vừa rụng cánh hoặc giai đoạn trái mới tượng (khoảng bằng trái trứng cá),  sử dụng thuốc hóa học để phòng trừ. Có thể sử dụng Dầu khoáng hoặc một số loại thuốc có tính lưu dẫn, thấm sâu (nhóm thuốc có hoạt chất: Spirotetramat, Imidacloprid, Chlopyrifos,…), có thể phun Dầu khoáng phối hợp với thuốc hóa học.         

- Thăm vườn thường xuyên nhất là giai đoạn trái bưởi còn nhỏ, khi thấy trong vườn có trái bưởi bị những vết chích do bọ xít muỗi gây hại thì có thể tiến hành phun thuốc, một số loại thuốc sử dụng như Dầu khoáng, nhóm thuốc có hoạt chất Abamectin hoặc phun chế phẩm Nấm xanh. Do tập quán bọ xít muỗi hoạt động lúc sáng sớm hoặc chiều mát, do đó nên phun thuốc vào thời điểm này sẽ hiệu quả hơn.

Chú ý: Nên tuân thủ nguyên tắc “4 đúng” khi sử dụng thuốc bảo vệ thực vật. Nhện và bọ trỉ rất mau kháng thuốc vì thế nên sử dụng luân phiên thuốc bảo vệ thực vật. Ngoài ra, khi phun cần đảm bảo dung dịch thuốc tiếp xúc đều với dịch hại.

Nhu cầu thị trường hiện nay không chỉ đòi hỏi ngon mà trái bưởi phải đẹp và sạch, bảo đảm an toàn thực phẩm. Vì thế, để mang lại hiệu quả kinh tế, nông dân trồng bưởi nên quan tâm chăm sóc từ khâu kỹ thuật, dinh dưỡng đến quản lý dịch hại trên vườn bưởi một cách linh hoạt và hợp lý.