Bến Tre triển khai thí điểm Bộ chỉ số đổi mới sáng tạo cấp địa phương
Nghị quyết số 05-NQ/TW Hội nghị lần thứ tư Ban Châp hành Trung ương Đảng khóa XII về một số chủ trương, chính sách lớn nhằm tiếp tục đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao chất lượng tăng trưởng, năng suất lao động, sức cạnh tranh của nền kinh tế đã khẳng định đổi mới mô hình tăng trưởng của nước ta theo hướng: “chuyển dần từ dựa vào gia tăng số lượng các yếu tố đầu vào của sản xuất sang dựa vào tăng năng suất, chất lượng lao động, ứng dụng khoa học - công nghệ (KH, CN) và đổi mới sáng tạo (ĐMST)”; Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đã xác định: “đẩy mạnh nghiên cứu, chuyển giao, ứng dụng tiến bộ KH, CN& ĐMST, nhất là những thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, thực hiện chuyển đổi số quốc gia, phát triển kinh tế số, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh của nền kinh tế" là một trong những nhiệm vụ trọng tâm và: “đẩy mạnh nghiên cứu, chuyển giao, ứng dụng và phát triển mạnh KH, CN&ĐMST" là nội dung của đột phá chiến lược nhằm đưa đất nước phát triển nhanh và bền vững.
Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030 đã đề ra nhiều giải pháp quan trọng, trong đó có giải pháp: “Xác định rõ các chỉ tiêu, chương trình hành động để ứng dụng và phát triền KH, CN& ĐMST trong mọi mặt hoạt động ở các cấp, các ngành, địa phương”.
Chiến lược phát triển KH, CN&ĐMST đến năm 2030 được Thủ tướng Chính phủ ban hành tại Quyết định số 569/QĐ-TTg ngày 11/5/2022 đã xác định: “Phát triển KH, CN&ĐMST là quốc sách hàng đầu, đóng vai trò đột phá chiến lược trong giai đoạn mới; là động lực chính đế thúc đẩy tăng trưởng, tạo bứt phá về năng suất, chất lượng, hiệu quả; là nhân tố quyết định nâng cao năng lực cạnh tranh của quốc gia, các ngành, lĩnh vực kinh tế - xã hội, địa phương và doanh nghiệp... ” và phân công các bộ, ngành, các địa phương có nhiệm vụ: “Cụ thể hóa và tổ chức thực hiện các mục tiêu, định hướng nhiệm vụ và giải pháp có liên quan trong Chiến lược phát triển KH, CN&ĐMST đến năm 2030 của quốc gia vào chiến lược phát triển, kế hoạch 5 năm, hàng năm của ngành và địa phương”.
Tại Nghị quyết Phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 01 năm 2022 (Nghị quyết số 12/NQ-CP ngày 30/01/2022), Chính phủ đã giao Bộ KH&CN chủ trì, phối hợp với Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới và các cơ quan liên quan xây dựng bộ chỉ số ĐMST cấp địa phương (viết tắt là PII) và tổ chức đánh giá thử nghiệm tại một số địa phương nhằm đo lường năng lực ĐMST và kết quả ĐMST của từng địa phương, đồng bộ với chỉ số ĐMST toàn cầu của Việt Nam.
Bến Tre là một trong 20 tỉnh, thành phố trong cả nước được Bộ KH&CN chọn thực hiện thí điểm triển khai đánh giá bộ chỉ số PII.
Bộ chỉ số PII được xây dựng nhằm xác định hiện trạng mô hình phát triển kinh tế-xã hội dựa trên KH, CN&ĐMST, qua đó cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để xác định, lựa chọn các định hướng, giải pháp phù hợp cho phát triến kinh tế-xã hội của từng địa phương. Bộ chỉ số PII đề xuất có hai nhóm đầu vào, gồm 5 trụ cột: thể chế; vốn con người và nghiên cứu; cơ sở hạ tầng; trình độ phát triển của thị trường; trình độ phát triển của kinh doanh và đầu ra ĐMST, gồm 02 trụ cột: sản phẩm tri thức, sáng tạo và công nghệ; tác động; 07 trụ cột này có 51 chỉ số thành phần.
Giới thiệu các trụ cột trong Bộ chỉ số PII, trụ cột thể chế có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc tác động đến cách các tác nhân kinh tế tương tác với nhau và với cấu trúc chính trị, quy định và xã hội.
Trụ cột vốn con người và nghiên cứu với ý nghĩa hoạt động giáo dục và nghiên cứu là những yếu tố chính quyết định năng lực KHCN&ĐMST của một quốc gia. Trụ cột này phản ánh hoạt động nghiên cứu và phát triển (NC&PT) và nguồn nhân lực - chính là vốn con người - là những yếu tố dẫn dắt cơ bản, quyết định năng lực KHCN&ĐMST và đóng góp của KHCN&ĐMST vào phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia và địa phương.
Trụ cột cơ sở hạ tầng nói chung và hạ tầng kĩ thuật nói riêng sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc khởi tạo và phát triển ý tưởng ĐMST, thực hiện các hoạt động KH, CN&ĐMST nhẳm tăng năng suất và chất lượng, giảm chi phí giao dịch, tiếp cận thị trường tốt hơn và tăng trưởng bền vững. Ngoài ra, yếu tố bền vững sinh thái cũng là một yếu tố giúp thu hút lực lượng lao động đến làm việc tại địa phương.
Trụ cột trình độ phát triển của thị trường với các yếu tố như tín dụng, môi trường hỗ trợ đầu tư, tiếp cận thị trường quốc tế, quy mô thị trường, tính cạnh tranh là những yếu tố thị trường quan trọng, tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân và doanh nghiệp phát triển dựa trên phát triển và ứng dụng KH, CN&ĐMST. Các chỉ số về tín dụng và đầu tư ít có sự khác biệt giữa các địa phương do các định chế tài chính cũng như quy định pháp luật liên quan đều áp dụng như nhau trên cả nước. Vì vậy, trong bộ chỉ số PII, các yếu tố này được đặt trong nhóm chỉ số về tài chính và đầu tư; Đồng thời, bộ chỉ số PII sẽ đánh giá các dịch vụ sẵn có trên thị trường để hỗ trợ các tổ chức, cá nhân và doanh nghiệp phát triển và ứng dụng KH, CN&ĐMST.
Trình độ phát triển của kinh doanh cho thấy sự phát triển của thị trường với những dịch vụ sẵn có, tạo điều kiện thuận lợi cho KH, CN&ĐMST phát triển, khẳng định các doanh nghiệp sẽ thúc đẩy năng suất, khả năng cạnh tranh tốt hơn nếu có chuyên gia và kỹ thuật viên, lao động trình độ cao, khả năng liên kết, hợp tác sáng tạo và năng lực hấp thu tri thức...
Trụ cột sản phẩm tri thức và công nghệ phản ánh các sản phẩm tri thức, lan tỏa tri thức và công nghệ.
Trụ cột tác động phản ánh những tác động của KHCN&ĐMST mang lại.
Mục tiêu chính của việc thúc đẩy KH,CN&ĐMST trong nền kinh tế là gia tăng sự giàu có, thịnh vượng và hạnh phúc của mọi người dân.
Ủy ban nhân dân tỉnh đã có văn bản số 6602/UBND-KT ngày 16/10/2022 giao Sở KH&CN chủ trì, phối hợp với các đơn vị có liên quan tham mưu, giúp Ủy ban nhân dân tỉnh tổng hợp, cung cấp thông tin dữ liệu bộ chỉ số PII năm 2022, thực hiện theo yêu cầu của Bộ KH&CN. Hiện, Sở KH&CN đang phối hợp với các sở, ngành có liên quan thực hiện nhiệm vụ này.
