Phòng trừ bệnh lem lép hạt lúa vụ Hè Thu giai đoạn trổ bông
Hiện nay, lúa Hè thu 2014 tỉnh Bến Tre đang phổ biến giai đoạn trổ, đây là giai đoạn lúa mẫn cảm nhất đối với nhiều loại bệnh hại, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất lúa. Trong đó phổ biến là bệnh lem lép hạt.
Bệnh lem lép hạt lúa xuất hiện và gây hại ở hầu hết trên các giống lúa, các vùng và các mùa vụ ở mức độ khác nhau. Tuy nhiên, ở vụ Hè thu và Thu đông dễ nhiễm bệnh lem lép hạt nhất. Bệnh do nhiều tác nhân như: nấm, vi khuẩn, … nhưng chủ yếu vẫn là do tập đoàn nhiều loại nấm gồm: Helminthosporium sp; Pyricularia grisea, Alternaria padwickii, Curvularia lunata, Fusarium moniliforme, Phoma sorghina, Sarocladium sp,.... Những mầm bệnh này không chỉ gây bệnh cho hạt lúa trên đồng ruộng, mà còn tồn tại trên vỏ trấu để tiếp tục gây hại cho hạt lúa sau khi thu hoạch ở giai đoạn hạt lúa còn ẩm chưa kịp phơi khô để đưa vào kho tồn trữ.
 |
| Triệu chứng phân biệt lem lép hạt do nấm và vi khuẩn gây ra. |
- Do nấm gây ra: làm biến màu vỏ hạt lúa; có thể gây hại trên vỏ trấu hoặc bệnh trong hạt; triệu chứng bệnh là những chấm nhỏ li ti màu nâu đen, hoặc là những mãng nâu bao phủ cả vỏ hạt; bệnh nặng làm toàn thể vỏ hạt nâu đen, hạt gạo bên trong bị lép hoặc bị biến màu, đôi khi có mùi mốc.
- Do vi khuẩn gây ra: Trên hạt có chấm đen nhỏ trên đầu phôi, sau đó lan dần, vỏ hạt chuyển màu xanh vàng; phần dưới hạt vẫn còn màu xanh và có đường ranh giới màu nâu; nội phủ bị bệnh có màu đen, hạt teo.Vi khuẩn xâm nhập sớm sẽ bị lép hoàn toàn, còn xâm nhập muộn hạt sẽ bị lửng. Bệnh thể hiện rõ sau khi bông lúa trổ thoát, bông và hạt bị bệnh có màu xanh vàng, thấm nước. Hạt bị bệnh rất dễ vỡ.
Bệnh gây hại nặng ở vụ lúa Hè thu và Thu đông, khi lúa đang trổ mà gặp mưa bão, sau đó nắng hạn, ruộng bị chua phèn, thiếu nước.
Bệnh phát sinh, phát triển và gây hại từ khi cây lúa trổ bông trở đi, thời kỳ dễ nhiễm bệnh nhất là giai đoạn trổ-ngậm sữa.
Nếu bệnh tấn công sớm, lại gặp thời tiết thuận lợi, thì tỷ lệ hạt lép lửng sẽ rất cao, có khi lên đến 50%. Bệnh làm giảm năng suất và chất lượng lúa gạo. Ở những ruộng tỷ lệ hạt lem lép cao, không những tỷ lệ thành gạo thấp, tấm và cám nhiều mà hạt gạo cũng giảm độ trong, bạc bụng, làm giảm chất lượng của cơm. Ngoài ra, bệnh còn là nguồn tồn tại lan truyền nguồn bệnh trên đồng ruộng.
• Biện pháp phòng trừ:
Muốn hạn chế tác hại của bệnh, phải áp dụng kết hợp nhiều biện pháp một cách hợp lý :
- Chọn giống sạch bệnh, tuyệt đối không sử dụng giống ở những ruộng có bệnh lem lép hạt.
- Bón phân đầy đủ và cân đối NPK là một biện pháp kỹ thuật quan trọng đảm bảo cho cây lúa sinh trưởng phát triển khỏe mạnh, năng suất cao và ít hạt bị lem lép. Đặc biệt bón phân đạm nhiều và bón muộn thường có ảnh hưởng rõ đến việc làm tăng tỷ lệ hạt lem lép.
- Bệnh lem lép hạt lúa có liên quan đến nhiều yếu tố như thời tiết, phân bón,..nhưng dù với ảnh hưởng của yếu tố nào thì tác nhân trực tiếp vẫn là các vi sinh vật gây bệnh. Biện pháp xử lý bằng thuốc hóa học vẫn được xem là biện pháp hiệu quả nhất trong việc phòng trị bệnh lem lép hạt. Bệnh lem lép hạt chỉ thể hiện từ khi lúa trổ xong, khi hạt lúa đã bị mầm bệnh xâm nhập rồi thì dù có phòng trừ cũng muộn. Do đó, đối với bệnh lem lép hạt lúa phải phun thuốc phòng sớm khi lúa thoát trổ và sau khi trổ xong, sử dụng các loại thuốc trừ nấm phổ rộng. Một số thuốc có hiệu quả phòng trừ bệnh lem lép hạt như: Tilt Super 300ND, Nativo 750WG, Agrilife 100SL, Map Unique 750WP; …
- Ngoài ra, sau thu hoạch cần chú ý: không ủ đống lúa cắt; phơi lúa hạt trong thời gian nhanh nhất; ẩm độ bảo quản <14%./.
Nguyễn Thị Nguyệt
Chi cục Bảo vệ Thực vật
