Các lĩnh vực công nghệ tối quan trọng, cuộc chạy đua giữa các cường quốc
Công nghệ tối quan trọng là công nghệ có độ dài chu kỳ sống chấp nhận được, phù hợp cao nhất với trình độ quốc tế, khu vực, trong nước cũng như các nguồn lực doanh nghiệp sử dụng, đem lại lợi nhuận cao nhất và lợi thế về chính trị, quân sự. Theo báo cáo từ Viện Chính sách Chiến lược Úc (ASPI), đã xem xét 44 công nghệ tối quan trọng trong các lĩnh vực bao gồm:
Vật liệu tiên tiến và sản xuất:
1. Vật liệu nano và sản xuất
2. Lớp phủ
3. Vật liệu thông minh
4. Vật liệu tổng hợp cao cấp
5. Siêu vật liệu mới lạ
6. Quy trình gia công đặc điểm kỹ thuật cao
7. Chất nổ tiên tiến và vật liệu năng lượng
8. Khai thác và chế biến khoáng sản quan trọng
9. Nam châm và chất siêu dẫn tiên tiến
10. Vật liệu bảo vệ tiên tiến
11. Tổng hợp hóa học dòng chảy liên tục
12. Sản xuất bồi đắp (bao gồm in 3D)
Trí tuệ nhân tạo, điện toán và truyền thông:
13. Truyền thông tần số vô tuyến tiên tiến (bao gồm 5G và 6G)
14. Truyền thông quang tiên tiến
15. Thuật toán trí tuệ nhân tạo (AI) và bộ tăng tốc phần cứng
16. Sổ cái phân tán
17. Phân tích dữ liệu nâng cao
18. Học máy (bao gồm mạng lưới thần kinh và học sâu)
19. Công nghệ bảo vệ an ninh mạng
20. Tính toán hiệu năng cao
21. Thiết kế và chế tạo mạch tích hợp tiên tiến
22. Xử lý ngôn ngữ tự nhiên (bao gồm nhận dạng và phân tích giọng nói và văn bản)
Năng lượng và môi trường:
23. Hydro và amoniac cho năng lượng
24. Siêu tụ điện
25. Pin điện
26. Quang điện
27. Quản lý và tái chế chất thải hạt nhân
28. Công nghệ năng lượng trực tiếp
29. Nhiên liệu sinh học
30. Năng lượng hạt nhân
Lượng tử:
31. Điện toán lượng tử
32. Mật mã hậu lượng tử
33. Truyền thông lượng tử (bao gồm phân phối khóa lượng tử)
34. Cảm biến lượng tử
Công nghệ sinh học, công nghệ gen và vắc xin:
35. Sinh học tổng hợp
36. Sản xuất sinh học
37. Vắc xin và các biện pháp đối phó y tế
Cảm biến và điều hướng:
38. Cảm biến quang tử
Quốc phòng, không gian, robot và giao thông vận tải:
39. Động cơ máy bay tiên tiến (bao gồm động cơ siêu thanh)
40. Máy bay không người lái, rô-bốt bầy đàn và hợp tác
41. Vệ tinh nhỏ
42. Công nghệ vận hành hệ thống tự lái
43. Ro-bốt tiên tiến
44. Hệ thống phóng không gian
 |
|
Tìm năng phát triển năng lượng Hydro xanh. Ảnh: vneconomy.vn.
|
Báo cáo nghiên cứu của ASPI về 44 công nghệ tối quan trọng và cạnh tranh toàn cầu về nhân tài nghiên cứu trên 44 công nghệ này đã dựa vào các kết luận rút ra từ hơn 2,2 triệu công trình nghiên cứu học thuật liên quan đến các công nghệ tối quan trọng từ năm 2018 đến 2022 cho thấy rằng Trung Quốc đã xây dựng nền tảng để định vị mình là siêu cường khoa học và công nghệ hàng đầu thế giới, bằng cách thiết lập vị trí dẫn đầu trong nghiên cứu có tác động cao trên phần lớn các lĩnh vực công nghệ quan trọng và mới nổi. Vị trí dẫn đầu toàn cầu của Trung Quốc mở rộng tới 37 trong số 44 công nghệ mà ASPI đã nêu ở trên, bao gồm một loạt lĩnh vực công nghệ quan trọng như quốc phòng, không gian, robot, năng lượng, môi trường, công nghệ sinh học, trí tuệ nhân tạo (AI), vật liệu tiên tiến và các lĩnh vực công nghệ lượng tử quan trọng. Công cụ theo dõi công nghệ quan trọng của ASPI cho thấy rằng, đối với một số công nghệ, tất cả 10 tổ chức nghiên cứu hàng đầu thế giới đều có trụ sở tại Trung Quốc và cùng nhau tạo ra các bài báo nghiên cứu có tác động cao gấp 9 lần so với quốc gia xếp thứ hai là Hoa Kỳ. Đáng chú ý, Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc xếp hạng cao (thường là hạng nhất hoặc hạng nhì) đối với nhiều công nghệ trong số 44 công nghệ có trong Công cụ theo dõi công nghệ tối quan trọng của ASPI.
Những nỗ lực của Trung Quốc đang được hỗ trợ thông qua việc thu hút tri thức và nhân tài: 1/5 các bài báo có tác động lớn của Trung Quốc là của các nhà nghiên cứu được đào tạo sau đại học ở 5 quốc gia (Hoa Kỳ, Canada, Anh, Úc và New Zealand). Ngoài ra, nhiều nhà khoa học gốc Trung Quốc, được đào tạo tại Hoa Kỳ đang trở về quê hương. Hơn 1.400 nhà khoa học Trung Quốc đã từ bỏ mối hoạt động nghiên cứu học thuật hoặc công ty tại Hoa Kỳ để chuyển về làm việc cho các tổ chức Trung Quốc vào năm 2021. Điều này một phần nhờ sức mạnh ngày càng tăng của Trung Quốc trong lĩnh vực nghiên cứu tiên tiến. Trung Quốc đã cam kết tài trợ nhiều hơn để phát triển các công nghệ tiên tiến và cải thiện điều kiện làm việc cho các nhà nghiên cứu. Trung Quốc lần đầu tiên vượt Hoa Kỳ về số lượng hồ sơ xin cấp bằng sáng chế hàng năm vào năm 2011 và đến năm 2021, số lượng hồ sơ này của Trung Quốc đã cao gấp đôi so với Hoa Kỳ.
Hoa Kỳ đứng thứ hai trong số 44 công nghệ được theo dõi trong Công cụ theo dõi
công nghệ tối quan trọng của ASPI. Hoa Kỳ dẫn đầu thế giới ở 7 công nghệ còn lại như bán dẫn, điện toán hiệu suất cao, điện toán lượng tử, vệ tinh nhỏ, vắc xin… Hoa Kỳ duy trì thế mạnh của mình trong thiết kế và phát triển các thiết bị bán dẫn tiên tiến, đồng thời dẫn đầu trong các lĩnh vực nghiên cứu về điện toán hiệu năng cao và thiết kế, chế tạo mạch tích hợp tiên tiến. Nước này cũng dẫn đầu trong các lĩnh vực quan trọng của điện toán lượng tử và vắc-xin (và các biện pháp đối phó y tế). Hoa Kỳ nắm giữ nhiều bằng sáng chế vắc xin Covid-19 nhất và là trung tâm của mạng lưới hợp tác toàn cầu này. Các biện pháp đối phó y tế cung cấp sự bảo vệ (và quản lý sau phơi nhiễm) cho quân nhân và dân sự chống lại vật liệu hóa học, sinh học, phóng xạ và hạt nhân bằng cách cung cấp chẩn đoán và điều trị nhanh chóng tại hiện trường (chẳng hạn như thuốc kháng vi-rút) ngoài vắc-xin.
Cuộc đua trở thành cường quốc công nghệ tối quan trọng tiếp theo là cuộc đua sát nút giữa Vương quốc Anh và Ấn Độ, cả hai đều khẳng định vị trí trong 5 quốc gia hàng đầu ở 29 trong số 44 công nghệ. Hàn Quốc và Đức theo sát phía sau, lần lượt xuất hiện trong 5 quốc gia hàng đầu với lần lượt 20 và 17 công nghệ. Úc nằm trong top 5 về 9 công nghệ, theo sát là Italia (7 công nghệ), Iran (6), Nhật Bản (4) và Canada (4). Nga, Singapore, Ả Rập Saudi, Pháp, Malaysia và Hà Lan nằm trong top 5 về một hoặc hai công nghệ. Một số quốc gia khác, bao gồm Tây Ban Nha và Thổ Nhĩ Kỳ, thường xuyên nằm trong top 10.
Các công nghệ tối quan trọng đã làm nền tảng cho nền kinh tế toàn cầu và xã hội của chúng ta. Các công nghệ này được xem là có thể thúc đẩy đổi mới, tăng trưởng và sức mạnh quân sự trong các thập niên tới.
