Nghiên cứu và tiếp cận kinh tế chưa được quan sát
Kinh tế chưa được quan sát hay kinh tế phi chính thức tồn tại từ lâu, đã trở thành một bộ phận quan trọng cấu thành của các nền kinh tế, hiển hiện khắp mọi miền đất nước và đang được các cơ quan, chính quyền các cấp của địa phương quan tâm.
Kinh tế chưa được quan sát
Theo Quyết định số 146/QĐ-TTg ngày 01/02/2019 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án Thống kê Khu vực kinh tế chưa được quan sát đã phân chia chính xác các hoạt động kinh tế theo đúng bản chất kinh tế, hình thành 5 nhóm, phù hợp với phương pháp luận của Hệ thống tài khoản quốc gia 2008 đang được nhiều nước vận dụng, bao gồm 5 hoạt động kinh tế: Hoạt động kinh tế ngầm; hoạt động kinh tế bất hợp pháp; hoạt động kinh tế phi chính thức chưa được quan sát; hoạt động kinh tế tự sản, tự tiêu của hộ gia đình và hoạt động kinh tế bị bỏ sót trong các chương trình thu thập dữ liệu thống kê.
Hoạt động kinh tế ngầm, là hoạt động kinh tế hợp pháp, nhưng bị giấu diếm một cách có chủ ý nhằm trốn tránh nghĩa vụ nộp thuế, tránh thực hiện các thủ tục pháp lý, thủ tục hành chính và trách nhiệm xã hội. Điển hình hoạt động kinh tế ngầm là buôn lậu, gian lận thương mại; cơ sở kinh doanh kê khai thiếu doanh thu, bỏ ngoài sổ sách kế toán để trốn thuế; người mua và người bán cùng thông đồng, gian lận về giá để trục lợi; không thực hiện các quy định của Nhà nước về trích nộp bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế…
Hoạt động kinh tế bất hợp pháp là hoạt động kinh tế bị pháp luật cấm và các hoạt động kinh tế hợp pháp nhưng hoạt động khi chưa được cấp phép, kinh doanh khi chưa đủ các điều kiện kinh doanh theo quy định của pháp luật. Chẳng hạn như hoạt động sản xuất và buôn bán ma túy trái phép, khai thác cát trái phép, hoạt động cờ bạc...
Hoạt động kinh tế phi chính thức chưa quan sát được là bộ phận kinh tế ngoài hoạt động kinh tế chính thức, chưa được thu thập thông tin thống kê về kết quả sản xuất kinh doanh. Đó là các hoạt động kinh tế chia sẻ, các hình thức kinh doanh qua các mạng xã hội (google, facebook, youtube…). Sử dụng phần mềm điện tử để kinh doanh qua mạng, buôn bán, cung cấp dữ liệu người dùng; hoặc như người lao động có thể ký hợp đồng lao động tạm thời, thực hiện những công việc ngắn hạn như tư vấn, dịch thuật, lái xe cho Uber hay Grab; buôn bán chứng khoán ở thị trường chứng khoán toàn cầu, làm việc cho các công ty tư vấn hay phần mềm ở nước ngoài.
Hoạt động kinh tế tự sản, tự tiêu của hộ gia đình, cá nhân là hoạt động sản xuất của hộ gia đình tạo ra sản phẩm để tiêu dùng và tích lũy cho chính các thành viên của gia đình đó như buôn bán nhỏ, sản xuất đồ thủ công, bán hàng rong, chạy xe ôm, sửa xe, rửa xe, bán vé số, quán ăn vỉa hè, giúp việc gia đình, gia sư, môi giới nhà đất…
Hoạt động kinh tế bị bỏ sót trong các chương trình thu thập dữ liệu thống kê là hoạt động kinh tế lẽ ra phải được thu thập thông tin biên soạn các chỉ tiêu trong hệ thống tài khoản quốc gia và các chỉ tiêu thống kê khác nhưng bị bỏ sót trong quá trình thu thập thông tin đó.
Tiếp cận
Để tăng cường nghiên cứu và tiếp cận kinh tế chưa được quan sát trên địa bàn tỉnh, Bến Tre ngoài việc tích cực tổ chức thực hiện Đề án Thống kê Khu vực kinh tế chưa được quan sát đã triển khai thực hiện nhiều giải pháp.
Chủ động triển khai Quyết định số 999/QĐ-TTg ngày 12/8/2019 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án thúc đẩy mô hình kinh tế chia sẻ với quan điểm cho phép thực hiện cơ chế thử nghiệm chính sách mới (dạng sandbox) cho việc triển khai và ứng dụng các công nghệ mới trong mô hình kinh tế chia sẻ trên cơ sở phù hợp với lợi ích và trình độ phát triển kinh tế, xã hội của đất nước, đảm bảo tuân thủ các cam kết quốc tế mà Việt Nam đã tham gia cũng được khuyến khích phát triển; đồng thời triển khai thực hiện Đề án Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025 ngày 18/5/2016 của Thủ tướng Chính phủ nhằm động viên khích lệ hoạt động khởi nghiệp và khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.
Bến Tre hiện có 1.243 tổ hợp tác đang hoạt động cùng với việc triển khai thực hiện Nghị định số 77/2019/NĐ-CP ngày 10/10/2019 của Chính phủ Về tổ hợp tác nhằm luật hóa và củng cố vững chắc hơn nữa chủ thể quan trọng trong mối liên kết chuỗi giá trị về kinh tế, đó là đối tượng tổ hợp tác, thành viên tổ hợp tác. Với khái niệm Tổ hợp tác là tổ chức không có tư cách pháp nhân, được hình thành trên cơ sở hợp đồng hợp tác, gồm từ 02 cá nhân, pháp nhân trở lên tự nguyện thành lập, cùng đóng góp tài sản, công sức để thực hiện những công việc nhất định, cùng hưởng lợi và cùng chịu trách nhiệm.
Ban hành các chính sách khuyến khích kinh tế hộ gia đình lên doanh nghiệp để vừa hỗ trợ họ về vốn, kỹ thuật, thị trường tiêu thụ, vừa nhận được từ họ phần đóng góp xứng đáng vào ngân sách nhà nước như Nghị quyết số 04/2017/NQ-HĐND ngày 18/7/2017 Về ban hành chính sách khuyến khích doanh nghiệp khởi nghiệp trên địa bàn tỉnh Bến Tre. Tính đến tháng 5/2019 toàn tỉnh đã có 45.953 hộ kinh doanh cá thể đang hoạt động.
Môi trường đầu tư kinh doanh luôn được quan tâm cải thiện các chỉ tiêu PCI và PAPI luôn tăng hạng nằm trong TOP đầu cả nước trong 3 năm gần đây: Chỉ số PCI từ thứ hạng 12/63 tỉnh, thành phố năm 2016, nâng lên hạng 5 năm 2017 và hạng 4 năm 2018; Chỉ số PAPI xếp hạng 6/63 tỉnh, thành phố năm 2016, nâng lên hạng 2 năm 2017 và hạng 1 năm 2018; thủ tục hành chính được rút ngắn tối đa, chất lượng công vụ được nâng cao; triển khai phần mềm quản lý hộ cá thể giai đoạn 2, thành lập và đưa vào hoạt động Trung tâm Hành chính công để tiếp tục rút ngắn thời gian giải quyết thủ tục hành chính.
Với những giải pháp nghiên cứu và tiếp cận kinh tế chưa được quan sát này đã tạo ra những tác động tích cực lên các hoạt động kinh tế cũng như khuyến khích mọi người chuyển đổi và tham gia vào các hoạt động kinh tế chính thức, góp phần không nhỏ vào tăng trưởng kinh tế và cải thiện phúc lợi xã hội của địa phương.
