Sản xuất sầu riêng theo hướng hữu cơ – Hiệu quả và thách thức

Ngày đăng: 30-09-2019 | Chuyên mục: Nghiên cứu - Ứng dụng KH&CN | Tác giả: Ks. Lê Văn Đơn - Phòng Nông nghiệp và PTNT Chợ Lách

Phát triển nông nghiệp bền vững là một chuỗi sản xuất trong đó sử dụng những kỹ thuật nông nghiệp giúp bảo vệ môi trường, sức khỏe cộng đồng, đồng thời đối xử tốt với cây trồng, vật nuôi, nghĩa là trong sản xuất tạo ra nguồn thực phẩm tốt cho sức khỏe mà không làm ảnh hưởng xấu đến những thế hệ sau này. Cũng đồng nghĩa là tìm được sự cân bằng giữa nhu cầu sản xuất và việc bảo tồn hệ sinh thái môi trường, thúc đẩy ổn định kinh tế cho nông dân, giúp người nông dân có chất lượng cuộc sống tốt hơn.

Hiện tại, chúng ta đang thực hiện nền nông nghiệp thương mại mong đem lại năng suất cao, tạo ra sản phẩm dồi dào, thông qua phương thức canh tác dựa trên những cách thức gây nguy hại tới môi trường và sức khỏe con người. Đó là việc sử dụng quá nhiều các chế phẩm hóa học để tăng năng suất, bảo vệ cây trồng. Nông dân đã lạm dụng và sử dụng vượt mức phân bón vô cơ và thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc hóa học làm vi sinh vật có ích bị tiêu diệt, đất đai và môi trường bị ô nhiễm, cây trái, rau màu bị dư lượng hóa chất lên mức báo động.

Nếu được có một sự lựa chọn trong tiêu dùng, ắt hẳn mỗi chúng ta đều lựa chọn những sản phẩm thiên nhiên nhất, không chứa hóa chất độc hại hay thuốc bảo vệ thực vật… Do những tác động không tốt tới sức khỏe người tiêu dùng, người sản xuất và môi trường, nên phương thức sản xuất nông nghiệp bền vững sẽ là xu thế trong phát triển nền nông nghiệp tương lai. Và sản xuất theo hướng hữu cơ hiện là cách tiếp cận tốt nhất cho phương thức sản xuất mới này. Để sản xuất theo hướng hữu cơ, ngoài việc hạn chế tối đa các chế phẩm phân bón cũng như thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc hóa học thì việc sử dụng các chế phẩm hữu cơ cũng cần được kiểm soát, nhất là phân bón hữu cơ.

Việc sử dụng phân hữu cơ ngày nay cũng đã được người làm vườn quan tâm và sử dụng, nhiều vườn cây ăn trái đã được cải thiện năng suất cũng như chất lượng, góp phần tăng giá trị sản xuất cũng như thu nhập người nông dân. Qua đó, nhiều mô hình canh tác sử dụng phân hữu cơ đã được nhân rộng và lan tỏa nhanh. Trong đó cây sầu riêng đã được người dân lựa chọn đầu tư do giá trị kinh tế cao và mô hình trồng sầu riêng theo hướng hữu cơ của anh Lê Văn Hùng, ấp Định Bình, xã Hòa Nghĩa, huyện Chợ Lách là một điển hình.

Với diện tích hơn 6.000m² trồng giống sầu riêng Monthong từ năm 2000, do tập trung đầu tư khai thác bằng phân hóa học nên đến năm 2015, sau 9 năm cho trái thì một số cây trong vườn bị nhiễm bệnh phythoptora, sâu đục thân nên mức độ sinh trưởng, phát triển có dấu hiệu xuống cấp trầm trọng. Một lần tình cờ được công ty Huỳnh Lâm tư vấn giới thiệu sản phẩm phân bón hữu cơ dùng cho cây sầu riêng và tham quan một số vườn ở Cai Lậy, tỉnh Tiền Giang anh Hùng quyết định đầu tư phân hữu cơ để phục hồi vườn sầu riêng của mình. Sau 3 năm sử dụng phân hữu cơ, vườn sầu riêng 19 năm tuổi đã phục hồi gần như nguyên vẹn, năng suất tăng trở lại, chất lượng cũng được cải thiện rất đáng kể. Điều đặc biệt là khi cây đang mang trái mà đi đọt cũng không ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng, đây là vấn đề mà người trồng sầu riêng rất lo lắng nhất là giống sầu riêng Monthong dễ bị rụng trái non hay bị sượng khi cây lên đọt lúc mang trái.

Vườn sầu riêng đã 3 năm sử dụng phân hữu cơ

Qua trao đổi, anh Hùng cho biết anh tâm đắc 4 dòng phân hữu cơ khoáng 14.4.9, 8.8.8, 5.3.1 và 8.2.12 của công ty Huỳnh Lâm. Quy trình sử dụng cũng khá đơn giản, sau thu hoạch dùng phân hữu cơ vi sinh 5.3.1 có bổ sung dòng nấm rễ Mycorrhizae; thúc đọt bằng phân hữu cơ khoáng 14.4.9; nuôi bông, trái bằng dòng phân 8.8.8; 8.2.12 và thúc lớn trái bằng 14.4.9. Mỗi lần bón từ 1-2 kg/cây.

Phân hữu cơ Gro-Power Huỳnh Lâm

Qua tính toán hiệu quả sản xuất trước và sau khi sử dụng phân hữu cơ. Tuy mức đầu tư có tăng do phân hữu cơ Huỳnh Lâm giá khá cao bình quân từ 40.000-50.000đồng/kg cao gấp 4-5 lần phân hữu cơ thường, nhưng năng suất đã phục hồi và ổn định từ 15,16 tấn/6 công và giá vụ nghịch luôn ở mức cao trên 80.000 đồng/kg, doanh thu hằng năm từ 1,2-1,4 tỷ đồng/năm, trong đó lợi nhuận có được hơn 75% và thành công lớn nhất là vườn cây đã hồi phục, các bệnh hại ở rễ cũng dần được khống chế, sức sản xuất của đất đã được phục hồi.

Vấn đề đặt ra là phân bón hữu cơ Huỳnh Lâm với giá khá cao nhưng lại là lựa chọn của anh Hùng cũng như nhiều người trồng sầu riêng hiện nay. Để có câu trả lời, qua tìm hiểu và trao đổi với phía công ty, được biết đây là dòng phân hữu cơ cao cấp do Công ty Gro-Power, Inc sản xuất bằng cách chiết xuất từ 500 đến 600 giống cây trồng và ủ theo nguyên lý sinh học. Và mất khoảng 18.000 gr nguyên liệu để có 450 gr mùn (40 lbs nguyên liệu được 1 lb mùn). Đặc biệt Sản phẩm của Gro-Power không có mùi vì chúng không có gia súc, gia cầm, bùn thải, chất thải mỏ độc hại hoặc chất thải của con người trong sản phẩm. Đây là sản phẩm giúp tăng khả năng sinh sản của đất bằng cách bổ sung chất hữu cơ chất lượng cao (Humus) và các vi sinh vật có lợi trả lại cho đất. Những yếu tố tự nhiên này giúp cải thiện kết cấu đất, cân bằng hóa học đất và tăng vi sinh vật có lợi của đất vì đây là nguồn cung cấp thức ăn cho vi khuẩn.

Từ những ảnh hưởng xấu của phân bón hóa học nền nông nghiệp đang dần có những chuyển biển sang hướng canh tác nông nghiệp hữu cơ, không dùng phân bón hóa học, thuốc BVTV, thuốc kích thích và sinh vật biển đổi gen. Nhưng nếu canh tác nông nghiệp hữu cơ bằng các loại phân bón hữu cơ truyền thống hay các dạng hữu cơ chưa rõ nguồn gốc cũng là một thách thức. Ngoài ưu điểm thì cũng có những nhược điểm lớn đó là hàm lượng dưỡng chất thấp nên phải bón nhiều làm tăng chi phí để vận chuyển và nếu phân được xử lý chưa tốt có thể tạo điều kiện cho mầm bệnh phát sinh và gây hại, đặc biệt là khi phân được chế biến từ các nguồn rác thải nông nghiệp, phân chuồng… mang mầm bệnh sẵn có.

Phân hữu cơ chưa phân hủy hoàn toàn nên có mùi hôi nặng

Trong quá trình trồng trọt, không có biện pháp bồi dưỡng, bảo vệ đất bằng phân hữu cơ sẽ dẫn đến đất bị thoái hóa, làm đất giảm khả năng sản xuất, năng suất cây trồng thấp và bấp bênh nên hiệu quả trong việc sử dụng phân hữu cơ thì rất cao. Tuy nhiên, việc chọn lựa phân hữu cơ nào để sử dụng đạt kết quả và có hiệu quả là một bài toán khó cho nông dân, bởi hiện nay trên thị trường có hơn 2.000 sản phẩm phân hữu cơ mang nhãn mác được sản xuất trong nước cũng như khập khẩu.